Dodatkowe obowiązki dla handlujących CO2

Dyrektywa MIFID 2 – nowe obowiązki handlujących dwutlenkiem węgla

Przedsiębiorcy prowadzący instalacje objęte systemem handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (EU ETS), w części w jakiej przyznane darmowo uprawnienia nie wystarczają do wypełnienia obowiązku ich umorzenia, muszą je odpłatnie pozyskać na rynku. Poza firmami inwestycyjnymi, istotną więc grupą kontrahentów na europejskim rynku handlu CO_² są przedsiębiorstwa przemysłowe, np. cementownie, zakłady chemiczne, rafinerie, huty i fabryki papieru.

Od początku 2018 r. stosuje się w UE dyrektywę MIFID 2 w sprawie rynków instrumentów finansowych i od tego momentu wszystkie umowy i transakcje dotyczące uprawnień do emisji CO_² stały się instrumentem finansowym. Jest to bardzo istotna zmiana w stosunku do poprzedniego stanu prawnego. Przed rozpoczęciem stosowania dyrektywy MIFID 2, kontrakty spot na CO_² nigdy nie były uznawane za instrument finansowy. Instrumentem finansowym były jedynie niektóre (nie wszystkie) kontrakty pochodne (w szczególności terminowe) odnoszące się do CO_².

Co jest instrumentem fiannsowym w odniesieniu do CO_²:

• zarówno kontrakty pochodne (np. futures, forward), jak i zawierane na rynku kasowym (w przypadku CO_² kontrakt uznajemy za spotowy gdy uprawnienia zostają zapisane na rachunku kupującego w ciągu 4 dni od dnia zawarcia transakcji);
• transakcje zawarte na rynkach zorganizowanych (np. ICE, EEX) ale też zawarte poza nimi (OTC);
• kontrakty wykonywane poprzez fizyczną dostawę sprzedanego towaru na rachunek EUA kupującego, a także transakcje rozliczane pieniężnie czyli wyłącznie poprzez zapłatę różnicy między ceną ustaloną w kontrakcie a określoną ceną referencyjną bez obowiązku fizycznej dostawy uprawnień;
• wewnątrzgrupowe i zawierane z podmiotami spoza grupy kapitałowej;
• umowy zawarte przez spółkę we własnym imieniu, ale też przez pośrednika (dom maklerski lub inną instytucję).

Jakie podmioty są wyłączone spod MIFID 2?

Co do zasady, firma która zawiera transakcje będące instrumentami finansowymi, także wtedy gdy tylko zawiera transakcje na własny rachunek, musi posiadać zezwolenie KNF2 na prowadzenie działalności maklerskiej, czyli być licencjonowanym domem maklerskim. Na zasadzie wyjątku, dyrektywa MIFID 2 a za nią polska ustawa o obrocie instrumentami finansowymi3 wyłączyły określone podmioty i rodzaje działalności z obowiązku uzyskania zezwolenia KNF. Przykładowo, operatorzy instalacji EU ETS, którzy przed zmianami wynikającymi z MIFID 2 handlowali CO_² będącymi instrumentami finansowymi, najprawdopodobniej najczęściej korzystali z wyłączenia dla podmiotów zawierających transakcje na własny rachunek. Pod MIFID 2 to wyłączenie zostało jednak istotnie ograniczone i nie obejmuje już instrumentów pochodnych towarowych ani CO_². Dla operatów instalacji EU ETS wprowadzono jednak pod MIFID2 nowe, dedykowane wyłączenie i podmioty te mogą wyłączyć się spod obowiązku przekształcenia się w dom maklerski, jeżeli zawierają wyłącznie transakcje spotowe na CO_² i nie prowadzą żadnej innej działalności inwestycyjnej (czyli żadnej innej działalności mającej za przedmiot instrumenty finansowe).

Jeżeli jednak spółka prowadząca instalację EU ETS chciałaby zabezpieczyć swój portfel transakcjami terminowymi na CO_², do takich transakcji nie można już zastosować powyższego wyłączenia. W takiej sytuacji, aby uniknąć konieczności uzyskania zgody KNF na prowadzenie działalności maklerskiej, operator instalacji EU ETS ma do dyspozycji jedynie tzw. wyłączenie dla działalności dodatkowej (ancillary activity exemption). Korzystać mogą z niego jednak tylko ci przedsiębiorcy, którzy:

• po pierwsze, dokonali obliczenia rozmiaru ich działalności handlowej pozwalającej stwierdzić czy spełniają określone testy kwalifikujące ich do wyłączenia – obliczeń należy dokonać do dnia 31 marca roku kalendarzowego, w którym przedsiębiorca korzysta z wyłączenia dla działalności dodatkowej;
• po drugie, zawiadomili KNF o zamiarze korzystania z tego wyłączenia w ciągu miesiąca od dokonania obliczeń, ale nie później niż do 30 kwietnia.

Praktyczne konsekwencje dla operatorów instalacji EU ETS

Jeżeli operator instalacji EU ETS planuje w 2019 r. zabezpieczać cenę uprawnień do emisji w kontraktach pochodnych (terminowych), to musi albo przekształcić się w dom maklerski albo skutecznie wyłączyć się spod tego obowiązku, co możliwe jest przez dokonanie odpowiednich obliczeń najpóźniej do 31 marca 2019 r. oraz zawiadomienie KNF do 30 kwietnia 2019 r.

Nie można też zapomnieć, że pochodne instrumenty finansowe zawierane poza rynkami regulowanymi (tzn. zawarte na MTF, OTF i OTC), a więc także bilateralne kontrakty pochodne na CO_², objęte są obowiązkami wynikającymi z rozporządzenia EMIR⁴. Niezależnie od tego czy korzysta z wyłączenia spod MIFID 2, każdy przedsiębiorca nabywający lub sprzedający CO_² w kontraktach pochodnych ma co najmniej obowiązek:

• bieżącego raportowania zawartych transakcji do repozytorium transakcji oraz
• okresowego uzgodnienia portfeli kontraktów ze swoimi kontrahentami.

⁴Rozporządzenie z 4 lipca 2012 r. w sprawie instrumentem pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, kontrahentów centralnych i repozytoriów transakcji.