Praktyki handlowe – nowe uprawnienia prezesa UOKiK

11 stycznia 2017 roku została opublikowana ustawa z dnia 15 grudnia 2016 roku o przeciwdziałaniu nieuczciwemu wykorzystywaniu przewagi kontraktowej w obrocie produktami rolnymi i spożywczymi (dalej: „Ustawa”). Ustawa wejdzie w życie 12 lipca 2017 roku.

Ustawa wprowadza nowe kompetencje Prezesa UOKiK w zakresie oceny umów na dostawy i zakup produktów rolnych i spożywczych pod kątem ich zgodności z dobrymi obyczajami handlowymi. Stwierdzenie przez Prezesa UOKiK naruszenia przepisów Ustawy jest zależne od stwierdzenia istnienia przewagi kontraktowej, czyli oceny siły ekonomicznej stron i ich pozycji rynkowej, oraz nieuczciwości wykorzystania tej przewagi, czyli działania w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami lub naruszający istotny interes stron. Ustawa ma ograniczony zakres stosowania i stosuje się wyłącznie do rynku produktów rolnych i produktów spożywczych(wszystkich kategorii) oraz przedsiębiorców zajmujących się wytwarzaniem i obrotem tymi produktami.

Przepisy Ustawy będą miały znaczący wpływ na relacje handlowe podmiotów działających na rynku spożywczym oraz mogą być źródłem wielu ryzyk prawnych dla przedsiębiorców.
W pierwszej kolejności poddanie procesu negocjacji oraz treści umów handlowych ocenie Prezesa UOKiK dokonywanej na podstawie nieprecyzyjnych przepisów, przy jednoczesnym braku zadeklarowanego podejścia w zakresie wdrażania przepisów, naraża przedsiębiorców na nieprzewidywalne stosowanie prawa i wydawanie nieprzychylnych lub nierynkowych decyzji.
Zgodnie z tekstem Ustawy przedsiębiorca grożący - nawet nieumyślnie - nieuzasadnionym rozwiązaniem umowy, uzależniający zawarcie umowy od innych świadczeń rzeczowo niepowiązanych z przedmiotem umowy lub wydłużający bez uzasadnienia terminy płatności będzie popełniał czyn nieuczciwego wykorzystania przewagi kontraktowej. Katalog działań uznawanych za nadużywające pozycję kontraktową jest szeroki i przy niekorzystnej interpretacji może doprowadzić do kwestionowania przez Prezesa UOKiK wielu istniejących rozwiązań i mechanizmów handlowych.

Istotne jest też umożliwienie przedsiębiorcom podejrzewającym naruszenie Ustawy złożenia zawiadomienia do Prezesa UOKiK, a tym samym poddanie negocjacji handlowych lub sporów biznesowych kontroli Prezesa UOKiK. Przyznanie takiego uprawnienia dostawcom może skutkować wykorzystywaniem go do zaangażowania UOKiK w spór handlowy.

Ważną zmianą jest również objęcie postępowań prowadzonych na podstawie Ustawy zasadami prowadzenia kontroli przedsiębiorców. Kontrole, uregulowane w ustawie o ochronie konkurencji i konsumentów, stanowią znaczną ingerencję UOKiK w bieżącą działalność przedsiębiorcy, między innymi ze względu na konieczność udostępnienia kontrolującym urzędnikom wszelkiej dokumentacji, pomieszczeń oraz zapewnienie dostępu do sieci teleinformatycznych.

Za popełnienie zakazanego czynu wprowadzona została kara finansowa w wysokości do 3% obrotu przedsiębiorcy. Ponadto w przypadku, choćby nieumyślnego, utrudniania przeprowadzenia kontroli lub nieudzielenia informacji żądanych przez Prezesa UOKiK, możliwe jest nałożenie kary w wysokości do 50 mln euro.

Uzasadnienie Ustawy oraz wstępna ocena skutków regulacji wskazują na powołanie nowego, 40-osobowego działu UOKiK zajmującego się wskazanymi postępowaniami, a kary finansowe w pierwszych 10 latach obowiązywania Ustawy są szacowane na ponad 53 mln złotych. Prezes UOKiK w swoich wystąpieniach potwierdza, że Ustawa będzie istotnym narzędziem w polityce ochrony konkurencji. Oznacza to, że rozwiązania w niej przewidziane nie staną się martwym prawem, lecz będą aktywnie stosowane przez Urząd.

W wymiarze praktycznym wejście w życie Ustawy istotnie wpłynie na rozwiązania handlowe stosowane przez przedsiębiorców na rynku spożywczym. Przedsiębiorcy mogą bowiem dążyć do renegocjacji umowy, dochodzić zmian warunków handlowych i terminów płatności, a nawet podważać wypracowane w ostatnich latach zasady współpracy handlowej i marketingowej. Obecnie już można zaobserwować przedsiębiorców powołujących się na Ustawę w celu wymuszenia renegocjacji umów.

Eksperci kancelarii Domański Zakrzewski Palinka z zespołu prawa ochrony konkurencji i regulacji rynku spożywczego oferują kompleksowe doradztwo w zakresie dostosowania Państwa działalności do wymagań nowej Ustawy, wpływu Ustawy na bieżącą działalność handlową, a także  zniwelowania ewentualnego ryzyka zakwestionowania dotychczasowych praktyk przez partnerów handlowych.

Celem szczegółowego omówienia Ustawy, konsekwencji jej wejścia w życie oraz możliwych do podjęcia działań prawnych proponujemy przeprowadzenie nieodpłatnego warsztatu, podczas którego odpowiemy także na wszystkie Państwa pytania i wątpliwości.