Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania jest gotowa

Na ostatnim posiedzeniu Senat przyjął ostatecznie nowelizację ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw z 13 maja 2016 r., wprowadzającą do polskiego prawa podatkowego klauzulę przeciwko unikaniu opodatkowania, a także inne mechanizmy zwiększające bieżącą kontrolę przedsiębiorców przez fiskusa. Klauzula wejdzie w życie po upływie 30 dni od ogłoszenia ustawy nowelizującej w Dzienniku Ustaw RP.

Nowelizacja wprowadza do prawa podatkowego pojęcie „unikania opodatkowania”. Są nim czynności:

• dokonane przede wszystkim w celu osiągnięcia korzyści podatkowej,
• sprzeczne w danych okolicznościach z przedmiotem i celem przepisu ustawy podatkowej,
• których sposób dokonania jest sztuczny.

Czynność  posiadająca wszystkie te cechy nie będzie skutkowała osiągnięciem zamierzonej korzyści podatkowej. Minister Finansów będzie wszczynał lub przejmował od innych organów administracji podatkowej postępowania, które mogą kończyć się wydaniem decyzji określającej zaległości podatkowe podatnika z tytułu unikania opodatkowania.
Klauzula nie będzie miała zastosowania do podatku od towarów i usług. Dla tej daniny przewidziano odrębne przepisy antyabuzywne (art. 5 ust. 4 i 5 ustawy o podatku od towarów i usług), które dają podstawę do pominięcia skutków podatkowych czynności stanowiących nadużycie prawa.

Co trzeba wiedzieć o klauzuli przeciwko unikaniu opodatkowania?

• klauzula znajdzie zastosowanie do korzyści podatkowych, osiągniętych po dniu wejściu w życie nowelizacji – inaczej niż zakładał projekt ustawy, przyjęte ostatecznie przepisy nie będą chroniły czynności (transakcji) dokonanych przed tą datą, jeżeli korzyści podatkowe pojawią się po wejściu w życie nowych przepisów (np. nabyty przed nowelizacją znak towarowy może nie podlegać amortyzacji po jej wejściu w życie, jeżeli organy stwierdzą, że nabycie znaku miało na celu unikanie opodatkowania); rozwiązanie to budzi naszym zdaniem poważne wątpliwości konstytucyjne;
• klauzula znajdzie zastosowanie do czynności, które dały korzyści podatkowe o wartości przekraczającej 100 tys. zł (jednorazowo lub w okresie rozliczeniowym);
• Minister Finansów nie wyda interpretacji podatkowej, jeśli nabierze podejrzeń, że jej przedmiotem są czynności stanowiące unikanie opodatkowania (zasada ma zastosowania do wniosków o wydanie interpretacji złożonych przed wejściem w życie nowelizacji);
• interpretacja podatkowa, która będzie dotyczyła czynności stanowiących unikanie opodatkowania, nie będzie dawała ochrony prawnej (zasada ta dotyczy interpretacji wydanych po wejściu w życie nowelizacji, nawet jeżeli stosowny wniosek zostanie złożony przed tą datą);
• możliwe będzie uzyskanie od Ministra Finansów tzw. opinii zabezpieczającej zawierającej ocenę, że czynności nie stanowią unikania opodatkowania w rozumieniu nowych przepisów.

Jakie działania trzeba podjąć w związku z klauzulą przeciwko unikaniu opodatkowania?

• wskazana jest szczegółowa analiza wszystkich transakcji dokonanych w przeszłości (w szczególności transakcji restrukturyzacyjnych lub dotyczących majątku znacznej wartości), które nadal generują istotne korzyści podatkowe – powinniście Państwo być w stanie wykazać, że transakcje te miały realne uzasadnienie gospodarcze i nie miały sztucznego charakteru;
• planując przyszłe transakcje restrukturyzacyjne lub transakcje optymalizujące opodatkowanie konieczne będzie odpowiednie wyważenie i opisanie celów, jakie zamierzacie Państwo osiągnąć, uzasadnienie wyboru struktury transakcji, zebranie danych o porównywalnych transakcjach na rynku oraz szczególne zadbanie o treść dokumentacji transakcyjnej i wszelkiej komunikacji dotyczącej transakcji;
• konieczna będzie dodatkowa ocena zasadności i sposobu formułowania wniosków o wydanie interpretacji podatkowych dotyczących planowanych w najbliższej przyszłości czynności, które mogą powodować powstanie istotnych korzyści podatkowych, a szczególnie czynności optymalizujących opodatkowanie; wskazane jest jak najszybsze złożenie wniosków dotyczących takich czynności, tak by uniknąć odmowy wydania interpretacji po wejściu w życie nowelizacji;
• w przypadku transakcji o znacznej wartości rekomendujemy rozważenie złożenia wniosku o wydanie opinii zabezpieczającej po wejściu w życie ustawy nowelizującej;
• w przypadku realnego ryzyka stwierdzenia przez Ministra Finansów unikania opodatkowania w odniesieniu do jakiejkolwiek transakcji wskazane jest odpowiednie przygotowanie się do potencjalnej kontroli i postępowania podatkowego w tym obszarze, w tym m.in. zgromadzenie dowodów, które mogą mieć istotne znaczenie dla jego wyniku (np. opinii eksperckich, analiz, itp.).