KOLEJNE ZMIANY W PROJEKCIE UOPZ

13 grudnia 2018 r. na stronie rządowego centrum legislacji została opublikowana kolejna wersja projektu ustawy o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych, która wprowadza nowe, istotne zmiany z perspektywy członków zarządów, członków rad nadzorczych oraz prokurentów i likwidatorów. Czy są szanse, że projekt w nowym brzmieniu trafi na posiedzenie Rady Ministrów jeszcze w tym roku?

Jakie są najważniejsze zmiany w nowej wersji projektu?

Wprowadzone zmiany są odzwierciedleniem propozycji zgłaszanych przez partnerów społecznych i Centralne Biuro Antykorupcyjne.

Pierwszą zdecydowanie najważniejszą zmianą jest wydłużenie okresu vacatio legis z  3 do 6 miesięcy. W naszej ocenie jest to właściwy kierunek, który pozwoli przedsiębiorcom lepiej przygotować się do licznych obowiązków wynikających z projektowanych przepisów. W nowej wersji projektu zmieniono też zasady dotyczące orzekania środków karnych wobec podmiotu zbiorowego. Dla przypomnienia, środki te obejmują m.in.: zakaz ubiegania się o zamówienia publiczne, zakaz korzystania z dotacji i subwencji, czy też zakaz korzystania z pomocy organizacji międzynarodowych, których członkiem jest Polska. Dotychczas sąd mógł odstąpić od orzekania tych zakazów jeśli przemawiały za tym szczególne względy. Zgodnie z obecnym brzmieniem projektu, aby sąd mógł odstąpić od orzekania zakazów, oprócz zaistnienia szczególnych względów, które uzasadniają takie działanie, konieczne będzie wykazanie przez podmiot zbiorowy, że:

• po popełnieniu przestępstwa naprawił szkodę wyrządzoną przestępstwem,
• zadośćuczynił pieniężnie za krzywdę,
• złożył wyczerpujące wyjaśnienia co do stanu faktycznego sprawy,
• podjął współpracę z organami ścigania,
• podjął środki techniczne, organizacyjne i kadrowe dla zapobiegania dalszym przestępstwom.

Tylko jeżeli podmiot zbiorowy spełni wszystkie powyżej wymienione przesłanki, sąd będzie mógł odstąpić od orzeczenia zakazów. Wprowadzona zmiana zwiększa więc prawdopodobieństwo, że zakazy będą orzekane w sprawach prowadzonych przeciwko podmiotom zbiorowym.

Zmiany dla członków zarządu i członków rad nadzorczych

W nowej wersji projektu wprowadzono również 2 istotne zmiany z perspektywy osób pełniących funkcję członka zarządu lub rady nadzorczej (komisji rewizyjnej), tj.:

• wraz z wejściem w życie nowej ustawy znowelizowany ma zostać art. 296 Kodeksu karnego. Przepis ten znajduje zastosowanie w sytuacji, gdy osoba zobowiązana do zajmowania się sprawami majątkowymi przedsiębiorcy nadużywa udzielonych uprawnień lub niedopełnia swoich obowiązków i w efekcie wyrządza szkodę majątkową przedsiębiorcy. W nowej wersji projektu przewiduje się dodanie do art. 296 Kodeksu karnego nowego paragrafu 4b, który ma pozwolić na ściganie członków rad nadzorczych i komisji rewizyjnych, którzy – nawet w wyniku nieumyślnego niedopełnienia obowiązków – stworzyli warunki umożliwiające popełnienie przestępstwa opisanego powyżej lub nie zapobiegli jego popełnieniu. Przestępstwo to będzie ścigane z urzędu, gdy pokrzywdzonym będzie Skarb Państwa, zaś w przypadku pozostałych podmiotów na wniosek pokrzywdzonego.
• drugą z istotnych zmian jest nowelizacja art. 18 2 Kodeksu spółek handlowych, która powoduje że osoby prawomocnie skazane za przestępstwo korupcji czynnej (wręczanie korzyści majątkowych) oraz przestępstwo płatnej protekcji nie będą mogły sprawować funkcji członka organu spółki kapitałowej, likwidatora lub prokurenta.

Co jeszcze się zmieniło?

Spośród pozostałych uwag partnerów społecznych uwzględniono m. in.:

• wyłączenie z zakresu czynów zabronionych przestępstw ściganych z oskarżenia prywatnego. Z uwagi jednak na to, że w polskim Kodeksie karnym występują tylko cztery takie przestępstwa (znieważenie, zniesławienie, naruszenie nietykalności cielesnej i tzw. spowodowanie lekkiego uszczerbku na zdrowiu), zmiana ta ma marginalne znaczenie w kontekście opisanych powyżej zmian;
• uszczegółowienie zapisów o zarządzie przymusowym, poprzez wyraźne ustanowienie zakazu zmiany podstawowego przedmiotu działalności podmiotu zbiorowego oraz zakazu likwidacji tego przedsiębiorstwa przez zarządcę.

Co dalej?

W piśmie przewodnim, prezentującym nową wersję projektu wystosowano prośbę o skierowanie projektu do rozpatrzenia na najbliższym posiedzeniu Rady Ministrów. Zgodnie z kalendarzem obrad najbliższe posiedzenie Rady Ministrów odbędzie się 19 grudnia, nie jest więc wykluczone że właśnie wtedy projekt będzie rozpatrywany. Jeśli na posiedzeniu Rady Ministrów projekt zostanie przyjęty, kolejnym krokiem będzie skierowanie go do prac w Sejmie i Senacie.