Share3 kwietnia 2014 roku ministerstwo zdrowia ogłosiło projekt ustawy o zmianie ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej oraz niektórych innych ustaw.
Zgodnie z założeniami autorów zmian średni personel medyczny zyska nowe uprawnienia. Będzie mógł ordynować pacjentom niektóre leki i wystawiać skierowanie na część badań. Za przyczynę zmian podaje się potrzebę skrócenia kolejek do specjalistów. Obecnie pacjenci często czekają w kolejkach jedynie w celu uzyskania recepty na leki refundowane, czy skierowania na badania. Uregulowane w projekcie zmiany stanowią jeden z filarów planu reformy służby zdrowia ministra Arłukowicza.
Z treści projektu ustawy wynika, że pielęgniarki oraz położne z tytułem zawodowym magistra z pielęgniarstwa lub położnictwa zyskają prawo do ordynowania leków oraz środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, w tym wystawiania na nie recepty oraz ordynowania wyrobów medycznych, w tym wystawiania na nie zlecenia, pod warunkiem ukończenia odpowiedniego specjalistycznego kursu.
Z kolei pielęgniarki oraz położne z tytułem zawodowym licencjata w powyższych dziedzinach uzyskają prawo, wyłącznie na zlecenie lekarza, do wystawiania recepty na określone leki oraz środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego niezbędne do kontynuacji leczenia, pod warunkiem ukończenia odpowiedniego specjalistycznego kursu.
Pielęgniarki i położne przynajmniej z tytułem zawodowym licencjata będą uprawnione do wystawiania skierowań na wykonanie określonych badań diagnostycznych, w tym medycznej diagnostyki laboratoryjnej, w przypadku gdy ukończyły kurs specjalistyczny, którego tematyka została objęta tym zakresem.
Należy zaznaczyć, że w powyższych przypadkach obowiązek ukończenia tego kursu nie będzie dotyczył w ramach kształcenia szkołach pielęgniarskich (lub szkołach położnych) nabyły wiedzę objętą takim kursem. Zgodnie z proponowanymi zmianami drugim wymogiem nabycia powyższych uprawnień będzie podpisanie z NFZ umowy uprawniającej do wystawiania recept refundowanych, analogicznej do osób, mających obecnie prawo do wystawiania recept.
W projekcie ustawy zawarto przepis upoważniający ministra zdrowia do doprecyzowania w drodze rozporządzenia charakteru powyższych uprawnień. Przede wszystkim w rozporządzeniu ma zostać określony wykaz substancji czynnych zawartych w lekach, składu, zastosowania lub sposobu przygotowania środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych ordynowanych przez uprawnione pielęgniarki i położne. Ponadto, w odniesieniu do wyżej wymienionych recept zostanie określony ich wzór, sposób i tryb wystawiania i realizacji oraz sposób kontroli ich wystawiania oraz realizacji, a także sposób zaopatrywania w druki recept oraz sposób ich przechowywania. Kwestie określone w rozporządzeniu powinny zostać uregulowane przy uwzględnieniu niezbędnych kwalifikacji oraz wymaganego zakresu umiejętności oraz obowiązków uprawnionych pielęgniarek i położnych.
Wyżej opisane kompetencje pielęgniarki oraz położne mają uzyskać od 1 stycznia 2016 roku. Projekt został skierowany do konsultacji międzyresortowych. Ponadto, W celu prawidłowego wdrożenia wyżej opisanych rozwiązań projekt ustawy zakłada zmiany w ustawie prawo farmaceutyczne, ustawie o świadczeniach zdrowotnych oraz ustawie refundacyjnej.
Powyższe zmiany wpisują się w koncepcję poszerzenia uprawnień pielęgniarek oraz położnych. 1 stycznia 2014 roku weszło w życie rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 grudnia 2013 r. w sprawie wykazu wyrobów medycznych wydawanych na zlecenie. Zgodnie z nim kontynuacja zaopatrzenia w wyroby medyczne określone w rozporządzeniu może odbywać się także na zlecenie pielęgniarki lub położnej ubezpieczenia zdrowotnego, które spełniają określone prawem wymogi.
Autorzy projektu uzasadniają wprowadzane zmiany liczbą pielęgniarek oraz położnych z wyższym wykształceniem. Ich zdaniem stanowią one grupę, której potencjał nie jest w pełni wykorzystywany. Poszerzenie ich uprawnień ma zapewnić efektywniejsze wykorzystanie zasobów personelu medycznego, co z kolei ma wpłynąć na poprawę dostępności do świadczeń opieki zdrowotnej. Nie bez znaczenia jest również fakt, iż Polska znajduje się w ogonie krajów europejskich jeśli chodzi o liczbę lekarzy w przeliczeniu na 1000 mieszkańców.
Środowisko lekarzy i pielęgniarek ma pewne wątpliwości co do wprowadzanych zmian. Podnoszą, że istnieje ryzyko, iż nowa regulacja naruszy przepisy dotyczące wykonywania zawodu lekarza. Ponadto uważają, że w celu prawidłowej realizacji nowych uprawnień konieczne będą zmiany duże zmiany w kwestii kształcenia podyplomowego pielęgniarek i położnych, jako że wystawianie recepty nie jest prostym wypisaniem druku, lecz zwieńczeniem całego procesu diagnostycznego.
Zmiany forsowane w opisywanym projekcie mogą usprawnić proces udzielania świadczeń zdrowotnych. Jednakże, zarówno sam zakres reformy, jak i realność jej skutecznego wdrożenia obecnie pozostają niewiadomą – efekty reformy poznamy dopiero po 2016 roku. Wtedy będzie można ocenić, czy rzeczywiście usprawniła ona dostęp do opieki zdrowotnej. Znaczenie tej reformy nie powinno jednak być przeceniane, jako że omawiana zmiana nie rozwiązuje kwestii zbyt małej ilości środków przeznaczonych na służbę zdrowia, co powszechnie uznaje się za główny problem polskiego systemu ochrony zdrowia.
