SharePostawione w tytule wpisu pytanie jest jednym z istotniejszych pytań stawianych przez przedsiębiorców i przedstawicieli gmin, gdyż odpowiedź na nie w istotny sposób wpływać będzie na kształt gminnych systemów gospodarki odpadami komunalnymi.
Zacznijmy zatem od początku. Celem nowelizacji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach jest m.in. zapewnienie strumienia odpadów regionalnym instalacjom zagospodarowania odpadów komunalnych („RIPOK”). Ów cel ma zostać osiągnięty poprzez wprowadzenie wymogu kierowania określonych rodzajów odpadów do RIPOK; potocznie, ale dość trafnie, wymóg ten określany jest także jako „regionalizacja”. I tym pojęciem będę się posługiwał w dalszej części wpisu (bez dodawania cudzysłowu).
Punktem wyjścia jest wskazanie oczywistej oczywistości, tj. faktu, iż regionalizacja nie dotyczy wszystkich odpadów komunalnych a jedynie (czy też aż) trzech grup tych odpadów, czyli, zgodnie z terminologią przyjętą przez ustawodawcę, zmieszanych odpadów komunalnych, odpadów zielonych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania.
Z powyższego wynika pierwszy wniosek, a mianowicie ten, że regionalizacja co do zasady nie dotyczy odpadów zbieranych selektywnie, czy to u źródła, czy też w punktach zbierania odpadów tworzonych przez gminy; odnośnie odpadów zielonych pisze niżej.
Do zmieszanych odpadów komunalnych zaliczyć należy wszelkie niesegregowane odpady powstające w gospodarstwach domowych, a także odpady inne niż niebezpieczne pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. Będą to np. odpady spożywcze i kuchenne, opakowania z papieru/drewna, odzież itp.
Nieco bardziej skomplikowane zagadnienie dotyczy odpadów zielonych. Zgodnie z ustawową definicją, odpady zielone to stanowiące części roślin odpady komunalne pochodzące z pielęgnacji terenów zieleni oraz targowisk, z wyjątkiem odpadów pochodzących z czyszczenia ulic i placów. Kluczowe zatem dla zaliczenia danej frakcji jako odpadu zielonego jest wytworzenie go na „terenie targowiska” lub na „terenie zieleni”.
Odpady z targowisk stanowią odrębną pozycję w katalogu odpadów (20 03 02), dlatego też na odesłaniu do ww. kodu można byłoby poprzestać, z tym istotnym zastrzeżeniem, że nie wszystkie odpady z targowisk będą odpadami zielonymi, a jedynie te, które jednocześnie stanowią części roślin. Na marginesie jednak nie mogę nie wskazać zaskakującej konstatacji, jaka wynika z analizy ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Ustawa ta zawiera regulację dotycząca m.in. opłaty targowej. Ustawodawca, kierując się chęcią objęcia opłatą targową możliwie szerokiego zakresu stanów faktycznych, wprowadził do ustawy pojęcie targowiska. W myśl tej regulacji targowiskiem w zasadzie może być teren całego miasta, gdyż w rozumieniu ustawodawcy targowiskami (na potrzeby opłaty targowej) są wszelkie miejsca, w których jest prowadzona sprzedaż (por. 15 ust. 2 ustawy o podatkowych i opłatach lokalnych). Przyjęcie, na potrzeby stosowania ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, powyższego rozumienia targowiska, prowadziłoby, w mojej ocenie, do rezultatów niedających się pogodzić z sensem tej regulacji. Dlatego też uważam, że w odniesieniu do pojęcia odpadów z terenów targowisk należy poprzestać, zasadniczo, na odesłaniu do kodu 20 03 02.
Interesujące jest także pojęcie terenu zieleni. Nie jest on definiowany w ustawach dotyczących gospodarki odpadami. Definicję terenu zielonego odnaleźć można za to w ustawie o ochronie przyrody. W myśl tej definicji tereny zielone to:
tereny wraz z infrastrukturą techniczną i budynkami funkcjonalnie z nimi związanymi, pokryte roślinnością, znajdujące się w granicach wsi o zwartej zabudowie lub miast, pełniące funkcje estetyczne, rekreacyjne, zdrowotne lub osłonowe, a w szczególności parki, zieleńce, promenady, bulwary, ogrody botaniczne, zoologiczne, jordanowskie i zabytkowe oraz cmentarze, a także zieleń towarzyszącą ulicom, placom, zabytkowym fortyfikacjom, budynkom, składowiskom, lotniskom oraz obiektom kolejowym i przemysłowym.
Choć powyższa definicja została przyjęta na inne potrzeby, uważam, że może ona zostać zastosowana (w odróżnieniu od pojęcia targowiska – o czym pisałem powyżej) także w przypadku ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Odpadami zielonymi będą zatem te odpady, które pochodzą z ww. terenów.
Ostatnią grupą odpadów objętą regionalizacją stanowią pozostałości z sortowania odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania. Frakcje, jakie składają się na powyższą grupę można zrekonstruować w oparciu o m.in. projekt rozporządzenia w sprawie mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych. Projekt wskazuje frakcje powstające w wyniku sortowania zmieszanych odpadów. Są to zasadniczo odpady z grupy 19 oraz odpady z grup 15 01, 16 02, 16 06 oraz 20 01. O ile dalsze przetwarzanie tych odpadów możliwe jest/będzie wyłącznie poprzez składowanie, odpady te będą stanowiły pozostałości po sortowaniu odpadów komunalnych przeznaczonych do składowania. Co oczywiste niektóre z powyższych odpadów nie mogą lub nie będą mogły być w ogóle składowane; dotyczy to m.in. tzw. frakcji energetycznej (od 1 stycznia 2013 roku).
Daniel Chojnacki
Radca Prawny, Counsel
daniel.chojnacki@dzp.pl
