ShareW ostatnim czasie Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał wyrok w sprawach połączonych Mahagében kft i Péter Dávid (C-80/11, C-142/11), z którego wynika jednoznacznie, iż jedynie istnienie świadomości co do oszustwa podatkowego na wcześniejszym etapie obrotu uniemożliwia odliczenie podatku naliczonego wynikającego z faktur dokumentujących transakcje pomiędzy podatnikiem a jego kontrahentem. Jednocześnie TSUE po raz kolejny podkreślił znaczenie zasady dobrej wiary po stronie podatnika przy ocenieniu prawa do odliczenia podatku VAT.
Orzeczenie TSUE zostało wydane w stanie faktycznym, w którym organy podatkowe zakwestionowały prawo podatnika do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktur niedokumentujących rzeczywistej transakcji, tj. faktur dokumentujących transakcje w których wystawca faktury (lub podmiot działający na wcześniejszym etapie obrotu) dopuścił się oszustwa. Węgierskie organy podatkowe odmówiły podatnikowi prawa do odliczenia naliczonego podatku od wartości dodanej w odniesieniu do transakcji uznanych za podejrzane.
Węgierskie organy podatkowe uznały, iż podatnik nie miał prawa do odliczenia podatku z tytułu faktur wystawionych przez jego kontrahenta, który dostarczał mu kłody akacjowe w stanie surowym, gdyż faktury te zostały przez organy uznane za niewiarygodne. Organy podatkowe ustaliły, iż kontrahent podatnika nie posiadał zapasów dostarczanych towarów (kłód akacjowych), a ilości tego surowca nabyte przez ten podmiot nie wystarczały do pokrycia dostaw zafakturowanych podatnikowi. Organy podatkowe uznały, iż skoro kontrahent nie był w stanie dostarczyć ilości towaru figurującego na fakturach, to podatek VAT z nich wynikający nie może zostać odliczony, bez względu na okoliczność, iż adresat faktury nie miał świadomości przestępczego działania dostawcy. Tym samym węgierskie organy podatkowe w kwestii dobrej wiary podatnika zajęły stanowisko, iż nie ma ona znaczenia przy ocenie dopuszczalności odliczenia naliczonego podatku VAT.
Na tle przedstawionego wyżej stanu faktycznego TSUE stwierdził, iż podatnikowi można by odmówić prawa do odliczenia tylko w razie udowodnienia na podstawie obiektywnych przesłanek, że wiedział on lub powinien był wiedzieć, iż transakcje stanowiące podstawę prawa do odliczenia wiążą się z przestępstwem popełnionym przez dostawcę lub inny podmiot działający na wcześniejszym etapie obrotu.
TSUE wskazał również jednoznacznie, iż podatnik podatku VAT jedynie w sytuacji, gdy podejrzewa nieprawidłowości lub naruszenie prawa, zależnie od okoliczności konkretnego przypadku, powinien zasięgnąć informacji na temat podmiotu, u którego zamierza nabyć towary lub usługi, w celu upewnienia się co do jego wiarygodności.
Co jednak najistotniejsze Trybunał w pkt. 61 i 62 powołanego wyroku zwrócił uwagę, iż:
„Organy podatkowe nie mogą w sposób generalny wymagać, by podatnik zamierzający skorzystać z prawa do odliczenia podatku VAT badał, czy wystawca faktury za towary lub usługi, których odliczenie ma dotyczyć, jest podatnikiem, czy dysponuje towarami będącymi przedmiotem transakcji i jest w stanie je dostarczyć oraz czy wywiązuje się z obowiązku złożenia deklaracji i zapłaty podatku VAT, w celu upewnienia się, że podmioty działające na wcześniejszych etapach obrotu nie dopuszczają się nieprawidłowości lub przestępstwa, albo żeby podatnik ten posiadał potwierdzające to dokumenty.
Co do zasady bowiem to do organów podatkowych należy dokonywanie niezbędnych kontroli podatników w celu wykrycia nieprawidłowości i naruszeń przepisów prawa w zakresie podatku VAT oraz karanie podatników winnych takich nieprawidłowości lub naruszeń.”
Powyższy wyrok w pełni potwierdza, iż organy podatkowe kwestionując prawo do odliczenia podatku naliczonego przez podatnika, który jest ofiarą cudzego oszustwa, bez względu na fakt czy podatnik w związku z zawartymi transakcjami pozostawał w dobrej wierze czy też dochował należytej staranności uzasadnionej w świetle obowiązujących przepisów oraz zwyczajów kupieckich, są niezgodne z prawem wspólnotowym, w szczególności z zasadą proporcjonalności.
W świetle wyroku w sprawach połączonych Mahagében kft i Péter Dávid (C-80/11, C-142/11) zachowanie należytej staranności w kontaktach z kontrahentami oraz brak świadomości przestępczego działania kontrahentów pozwala podatnikom na odliczenie podatku naliczonego wynikającego z faktur niedokumentujących rzeczywistej transakcji.
Powyższy wyrok jest tym samym bardzo istotny, gdyż pozwala podatnikom na podjęcie skutecznej obrony ich praw i interesów w sytuacji, gdy organy podatkowe kwestionują ich prawo do odliczenia podatku VAT w odniesieniu do transakcji uznanych za podejrzane. Organy podatkowe kwestionując dopuszczalność odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktur nie dokumentujących rzeczywistych transakcji, muszą udowodnić, iż przedsiębiorca świadomie uczestniczył w oszustwie podatkowym.
O tej sprawie piszemy także tutaj.
