Ostateczna wygrana Reformowanego Kościoła Katolickiego, reprezentowanego przez DZP

O sprawie Reformowanego Kościoła Katolickiego informowaliśmy już w listopadzie 2022 r., gdy na skutek przedstawionej przez DZP argumentacji WSA w Warszawie wydał postanowienie o wstrzymaniu wykonania zaskarżonej decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji o stwierdzenie nieważności wpisu RKK do Rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych, a następnie w październiku 2022 r. ją uchylił.

Sprawa miała swój początek w lipcu 2020 roku. Wówczas Zbigniew Ziobro, ówczesny Prokurator Generalny, wniósł sprzeciw do Ministra Spraw wewnętrznych i Administracji ws. wpisania RKK do Rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych. Kościół był już wtedy wpisany do rejestru od około pół roku. Prokurator argumentował swój sprzeciw narażeniem potencjalnych członków RKK na podejmowanie działań w wyniku błędu co do rzeczywistych form życia religijnego, metod działania Kościoła, jego celów, źródeł i zasad doktrynalnych lub obrzędów religijnych. Chodziło tutaj przede wszystkim o dopuszczanie przez Reformowany Kościół Katolicki małżeństw par homoseksualnych.

Na skutek złożonego przez Prokuratora Generalnego sprzeciwu, 15 września 2020 r. Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji wydał decyzję administracyjną o nieważności rejestracji RKK, powołując się na art. 18 Konstytucji RP („Małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, rodzina, macierzyństwo i rodzicielstwo znajdują się pod ochroną i opieką Rzeczypospolitej Polskiej”). Według ówczesnego Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, Mariusza Kamińskiego, decyzja o rejestracji miała zapaść z rażącym naruszeniem prawa.

Pomimo złożenia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy oraz przyłączenia się do sprawy Rzecznika Praw Obywatelskich, którym był wówczas Adam Bodnar, MSWiA podtrzymał swoją decyzję stwierdzającą nieważność wpisu „tęczowego kościoła” do Rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych.

W styczniu 2021 r. Rafał Karbowniczek, Partner, i Małgorzata Karasińska, Associate, eksperci prawa karnego - działając pro bono w imieniu Reformowanego Kościoła Katolickiego - złożyli do WSA w Warszawie skargę z wnioskiem o wstrzymanie wykonania zaskarżonej decyzji. Nasi prawnicy podkreślili w niej, że do tej pory organ dokonywał wpisów do rejestru związków wyznaniowych, które zezwalały na wielożeństwo, brak równouprawnienia małżonków w małżeństwie, czy rozwód przez jednostronne oświadczenie woli. Mimo, że te zasady nie są tożsame z powszechnie obowiązującymi przepisami.

Na skutek przedstawionej przez DZP argumentacji WSA w Warszawie najpierw wydał postanowienie o wstrzymaniu wykonania zaskarżonej decyzji, a później 13 października 2022 r. uchylił decyzję Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, dzięki czemu Reformowany Kościół Katolicki mógł działać dalej. 

Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Prokurator Prokuratury Krajowej zdecydowali się na złożenie skarg kasacyjnych przeciwko wyrokowi z października 2022 r., z czym nie zgodził się Rzecznik Praw Obywatelskich i wniósł o oddalenie skargi Prokuratora Prokuratury Krajowej. Skutkiem tego było wycofanie skargi kasacyjnej przez Prokuratora Prokuratury Krajowej pismem z 26 lutego 2024 r.

Sprawa swój finał miała 27 czerwca 2024 r., kiedy to Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną MSWiA.

W uzasadnieniu wydanego wyroku NSA potwierdził wyrażony przez WSA w Warszawie pogląd, zgodnie z którym Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji nie miał podstaw do przyjęcia, że decyzja o wpisie Reformowanego Kościoła Katolickiego do rejestru kościołów i innych związków wyznaniowych narusza rażąco prawo. NSA powtórzył rozważania WSA w Warszawie, zgodnie z którymi interpretacja art. 18 Konstytucji nie jest oczywista, a stanowisko Ministra przedstawiające jeden z poglądów prawnych nie może stanowić podstawy stwierdzenia nieważności decyzji o wpisie RKK do rejestru.

NSA zgodził się również co do tego, że małżeństwa zawierane w Reformowanym Kościele Katolickim mają jedynie religijny charakter. NSA podkreślił, że małżeństwa te nie powodują żadnych skutków cywilnoprawnych i nie zmienia tego posługiwanie się tożsamą z Konstytucją RP czy Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym nomenklaturą, a zarazem nie stanowi rażącego naruszenia prawa.

NSA potwierdził, że RKK spełnił wszystkie wymogi niezbędne do uzyskania wpisu do rejestru.

O przebiegu i wyniku sprawy informowała również Helsińska Fundacja Praw Człowieka (https://hfhr.pl/aktualnosci/reformowany-kosciol-katolicki-wygrywa-spor-o-rejestracje), na prośbę której Rafał Karbowniczek oraz Małgorzata Karasińska podjęli się reprezentacji Reformowanego Kościoła Katolickiego w sporze z ówczesnym Prokuratorem Generalnym oraz MSWiA.