Klient z branży paliwowej, reprezentowany przez Praktykę Podatkową DZP, odniósł ważny sukces w sporze podatkowym z organami administracji skarbowej, dotyczącym odmowy odliczenia podatku VAT z faktur dokumentujących zakup paliwa od krajowych kontrahentów.

Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia 28 października 2024 r. (sygn. akt I FSK 1628/21) potwierdził, że klient dochował należytej staranności w relacjach biznesowych z kontrahentami, a organy podatkowe nie miały podstaw do kwestionowania jego prawa do odliczenia podatku VAT naliczonego. Dzięki temu klient DZP, skutecznie obronił swoje stanowisko i uzyskał korzystne rozstrzygnięcie w sprawie.

Na wcześniejszym etapie sprawy organy podatkowe obu instancji oraz wojewódzki sąd administracyjny uznały, że jako przedsiębiorca działający w branży podwyższonego ryzyka (paliwowej), podatnik powinien dochować podwyższonej staranności.

Zdaniem organów i sądu I instancji uzyskanie przez podatnika urzędowych potwierdzeń rejestracji kontrahentów (w tym dla celów VAT), zaświadczeń o niezaleganiu w daninach publicznych, koncesji paliwowych wydanych przez Prezesa URE czy potwierdzeń wpłaty kaucji gwarancyjnych miało jedynie charakter „formalny” i było niewystarczające. Oczekiwano od niego dodatkowych działań weryfikacyjnych, takich jak wizyty w siedzibach kontrahentów oraz sprawdzenie całego łańcucha dostaw.

NSA uchylił wyrok WSA i decyzję Dyrektora IAS w Warszawie, uwzględniając argumentację pełnomocników DZP:

• odmowa odliczenia VAT to wyjątek i musi być stosowana zgodnie z zasadą neutralności,
• organy podatkowe muszą wykazać, że podatnik wiedział lub powinien był wiedzieć o oszustwie,
• ocena sprawy wymaga analizy całości okoliczności sprawy, a nie tylko wybranych jej elementów,
• akceptacja stanowiska organów prowadziłaby do wniosku, że podatnik nigdy nie spełnia w sposób zadawalający warunków do uznania, że dochował należytej staranności,
• urzędowe potwierdzenia legalności działalności kontrahenta, np. koncesje paliwowe, mają znaczenie przy ocenie dochowania należytej staranności przez podatnika,
• podatnik działający w dobrej wierze nie może ponosić odpowiedzialności za nieuczciwość podmiotów na wcześniejszym etapie obrotu,
• cena paliwa niższa niż oferowana przez międzynarodowy koncern paliwowy nie oznacza automatycznie nierynkowej transakcji.

Powyższy wyrok ma kluczowe znaczenie nie tylko dla klienta DZP – zarówno ze względu na sporną kwotę przekraczającą 6,2 mln zł, jak i jego wymiar systemowy, ponieważ decyzja podatkowa obejmowała jedynie dwa wybrane miesiące, a zagrożone były również kolejne okresy rozliczeniowe. Orzeczenie to istotnie wpływa także na sytuację innych podatników toczących spory z organami skarbowymi w zakresie prawa do odliczenia podatku VAT. NSA jasno określił granice pojęcia „należytej staranności” wymaganej od podatnika, podkreślając, że ich przekroczenie przez organy podatkowe prowadzi do wadliwości decyzji.

Co więcej, wyrok ten może stanowić mapę drogową zarówno dla podatników, jak i organów podatkowych w zakresie rozumienia i stosowania pojęcia „należytej staranności”. Jednocześnie potwierdza, że organy skarbowe nie mogą iść na skróty, próbując odebrać podatnikowi prawo do odliczenia VAT.

NSA w powołanym orzeczeniu odmiennie niż we wcześniejszych wyrokach ocenił znaczenie posiadania przez kontrahenta koncesji paliwowej. Uznał ją za dokument urzędowy wydany przez właściwy organ państwowy, który z perspektywy podatnika stanowi potwierdzenie legalności działania kontrahenta i ma istotne znaczenie przy ocenie dobrej wiary oraz należytej staranności nabywcy paliwa. W poprzednich orzeczeniach (np. I SA/Gd 1435/21, I FSK 721/19, I FSK 2202/19) sądy administracyjne przyjmowały, że sama koncesja nie świadczy o rzetelności kontrahenta ani nie przesądza o dochowaniu przez podatnika należytej staranności i dobrej wiary.

Klienta przed NSA reprezentowali Paweł Suchocki, Counsel oraz Artur Nowak, Partner współzarządzający Praktyką Podatkową.