Dochodzenie roszczeń od Narodowego Funduszu Zdrowia to jedyna droga ochrony interesów wspólnoty samorządowej

W żadnym wypadku nie jestem zaskoczony tą deklaracją marszałka województwa mazowieckiego. Uważam wręcz, że skierowanie roszczeń wobec Narodowego Funduszu Zdrowia przez jednostki samorządu terytorialnego oraz SPZOZ-y jest nieuniknioną konsekwencją orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w sprawie K 4/17 (z listopada 2019 r.), opóźnień w zakresie jego prawidłowego wykonania, a w szczególności narastających od lat zaniedbań dotyczących adekwatności finansowania oraz wyceny świadczeń opieki zdrowotnej i przerzucenia ciężaru finansowego tych świadczeń z NFZ na samorząd. Nieprawidłowości w tym zakresie były już wcześniej sygnalizowane w licznych raportach Najwyższej Izby Kontroli i organy władzy publicznej - zarówno minister zdrowia, jak i ustawodawca - problemu tego nie byli w stanie rozwiązać. Musiał zrobić to trybunał. Warto zatem przypomnieć, że w wyroku K 4/17 TK stwierdził, że obciążanie JST ciężarem straty netto SPZOZ-u, powstałym wskutek niedoszacowania realnych kosztów świadczeń opieki zdrowotnej, ponoszonych obligatoryjnie przez SPZOZ, jest niezgodne z Konstytucją RP. Prowadzi bowiem do bezprawnego przerzucania ciężaru finansowania świadczeń z NFZ na samorząd i wyręczania tym samym NFZ w realizacji jego ustawowych obowiązków. Wszak, zgodnie z ustawą o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (art. 14), fundusz jest zobowiązany do pokrywania kosztów udzielanych świadczeń w całości. Po bezskutecznym upływie terminu wykonania wyroku i przedłużającej się bezczynności władz publicznych w tym zakresie problem najwyraźniej musi zostać rozstrzygnięty przez sądy powszechne. Słusznie, gdyż ukształtowanie się orzecznictwa sądów powszechnych, określającego sposób realizacji ustawowych obowiązków NFZ wobec szpitali, może okazać się jedyną drogą do tego, by zasady finansowania świadczeń wreszcie zostały uregulowane prawnie w sposób uczciwy.

Zapowiedzi województwa mazowieckiego, którego samorząd był wnioskodawcą w sprawie K 4/17, nie są ani pierwszymi, ani jedynymi sprawami, w których samorząd i szpitale domagają się przed sądem zwrotu od NFZ środków, które przeznaczyły - wbrew konstytucji - na pokrycie straty netto. Wyrok TK odbił się szerokim echem wśród samorządów, które powoli zdają sobie sprawę z tego, że wystąpienie z roszczeniem jest jedyną drogą restrukturyzacji sztucznie powstałej i obciążającej je straty netto ich szpitali.