Wewnętrzna procedura zgłoszeń – im wcześniej, tym lepiej?

Wokół terminu wdrożenia systemu zgłoszeń wewnętrznych dla sygnalistów pojawiły się kontrowersje. Z czego one wynikają? Jakie wymogi stawia ustawa? Która z możliwych interpretacji jest najbezpieczniejsza?

Termin wejścia w życie ustawy o ochronie sygnalistów od początku budził wątpliwości. Ustawa przewiduje bowiem dwa różne okresy vacatio legis – krótszy 3-miesięczny i dłuższy 6-miesięczny. Pierwszy upłynął 25 września 2024 r. i dotyczył większości przepisów ustawy, w tym obowiązku wdrożenia wewnętrznych systemów zgłaszania naruszeń prawa. Drugi upływa 25 grudnia 2024 r. i dotyczy zgłoszeń zewnętrznych, czyli zgłoszeń kierowanych do Rzecznika Praw Obywatelskich lub innych właściwych organów władzy publicznej.

Ostatnio w dyskusji dotyczącej ustawy pojawiła się nowa data – 1 stycznia 2025 r. Na ten dzień – jako termin wdrożenia wewnętrznych procedur zgłoszeń – wskazało Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Stanowisko to może jednak budzić wątpliwości.

Jakie są konsekwencje zróżnicowania terminów w ustawie o ochronie sygnalistów? 

Zróżnicowanie terminu wejścia w życie przepisów ustawy ma poważne konsekwencje praktyczne. Po pierwsze, ustawa zakłada, że kanały zgłoszeń wewnętrznych i zewnętrznych mają działać równolegle. Polski ustawodawca nie zobowiązał sygnalistów do korzystania w pierwszej kolejności z wewnętrznych kanałów zgłoszeń. Sygnalista powinien móc wybrać, czy chce zgłosić naruszenie wewnątrz, czy na zewnątrz organizacji (może też dokonać zgłoszenia obydwoma kanałami jednocześnie). Problem w tym, że przez pierwsze trzy miesiące obowiązywania ustawy uprawnienie sygnalisty do dokonania zgłoszenia zewnętrznego będzie niewykonalne, bo przepisy dotyczące zgłoszeń zewnętrznych wejdą w życie dopiero 25 grudnia 2024 r. 

(...)

Cały artykuł Anny Hlebickiej-Józefowicz, Szefa Praktyki Doradztwa Regulacyjnego, Legislacji i Compliance dostępny w serwisie Rzeczpospolitej.