Choroba, wypadek, inne wydarzenie losowe. Śmierć zwykle przychodzi niespodziewanie. Dlatego warto nad sprawami ostatecznymi zastanowić się, zanim będzie za późno.
Praktyka dowodzi, że przedsiębiorcy nie podejmują tak często, jak powinni, działań mających na celu uchronienie aktywów przed niekontrolowaną sukcesją w razie własnej śmierci. Poniżej przedstawiam sytuacje ilustrujące, jak można zarządzać tą kwestią w przypadku zgonu właściciela jednoosobowej działalności gospodarczej, wspólnika spółki komandytowej, spółki z o.o i akcjonariusza spółki akcyjnej.
1. Jednoosobowa działalność gospodarcza
Sytuacja wyjściowa
Jan K. od 1998 r. prowadzi „Bujny Ogród Jan K.” i jest wpisany do ewidencji działalności gospodarczej. Przedmiotem jego działalności jest przetwórstwo owoców i warzyw, a gotowe produkty sprzedaje do krajowych i międzynarodowych sieci handlowych sprzedaży detalicznej. Przychody Jana K. w 2012 r. wyniosły 90 mln zł. Jan K. pozostaje w związku małżeńskim w ustawowym
ustroju małżeńskiej wspólności majątkowej. Ma niepełnoletnią córkę. W lutym 2013 r. dowiaduje się, że jest nieuleczalnie chory.
W związku z powyższym chce uregulować swoje sprawy na wypadek śmierci.
Wyzwanie
Jan K. jako przedsiębiorca jest właścicielem całego majątku przedsiębiorstwa. W wypadku jednoosobowej działalności gospodarczej za wszystkie zobowiązania odpowiada przedsiębiorca. W razie jego śmierci na podstawie wpisu do ewidencji działalności gospodarczej nie następuje kontynuacja tej działalności przez spadkobierców. Zgodnie z kodeksem cywilnym prawa
i obowiązki majątkowe zmarłego przechodzą na jedną lub kilka osób, stosownie do przepisów o spadkobraniu. Spadkobiercy mogą złożyć oświadczenie o przyjęciu spadku wprost (tj. wszelkie aktywa i zobowiązania), z dobrodziejstwem inwentarza (tj.
z ograniczeniem zobowiązań do wysokości określonego inwentarza czynnego spadku – masy spadkowej) lub odrzucić spadek.
Spadkobierca na mocy jednego zdarzenia, jakim jest otwarcie spadku (śmierć spadkodawcy), wstępuje w ogół praw i obowiązków osoby zmarłej. Ponieważ odpowiedzialność majątkowa osoby prowadzącej działalność gospodarczą nie jest niczym limitowana, również spadkobiercy będą odpowiadali całym swoim majątkiem za odziedziczone zobowiązania, jeżeli przyjmą spadek wprost. W tej sytuacji wdowa po Janie K. narazi się na odpowiedzialność za długi spadkowe całym swoim majątkiem bez jakichkolwiek ograniczeń. Może być w tarapatach finansowych.
Źródło: Raport ThinkTank, Sukcesja jako projekt i proces, 2013
Całość artykułu dostępna w załączonym pliku PDF
