Gospodarka komunalna – podstawy i mechanizmy prawne

Gospodarka komunalna stanowi podstawową sferę działania i główną misję samorządu terytorialnego, obejmując trzy podstawowe obszary zadań własnych o charakterze gospodarczym: 1) sferę gospodarki komunalnej w sensie ścisłym – zaspokajanie zbiorowych potrzeb ludności w drodze świadczenia usług powszechnie dostępnych („zadania użyteczności publicznej”), 2) interwencję na lokalnym rynku gospodarczym, zarówno ze względów społecznych, jak i dla ochrony interesów gospodarczych gminy, 3) działania na rzecz rozwoju lokalnego i regionalnego. Gospodarka komunalna w głównej mierze jest realizowana w ramach administracji zarządczej, w sferze dominium, z subsydiarnym zastosowaniem także instrumentów władczych. Obok ogólnych podstaw prawnych w wielu dziedzinach gospodarki komunalnej obowiązują także przepisy ustawodawstwa szczegółowego. Niejednokrotnie ograniczają one organizatorską swobodę samorządu, często nadmiernie.

Zacznę trochę prowokacyjnie. Gdybym ja był organizatorem tej konferencji1, to nie nazwałbym jej „Finanse komunalne a Konstytucja”, tylko dałbym tytuł „Samorząd i gospodarka komunalna a Konstytucja”. Jest taki artykuł profesora Jerzego Harasimowicza sprzed 40 lat, w którym autor wskazywał, że decentralizacja fi nansowa (budżetowa) nie jest samodzielnym zjawiskiem prawno-politycznym, lecz stanowi jedynie instrumentalne odbicie zasad rządzących organizacją i funkcjonowaniem państwa2. Dziś także, w zupełnie innych warunkach ustrojowych, trzeba ciągle przypominać, że system fi nansów publicznych powinien być pochodną zasad rządzących organizacją i funkcjonowaniem państwa, a nie – jak, niestety, pokazuje codzienna praktyka – odwrotnie.

Źródło: Samorząd Terytorialny, 7-8/2012
Całość artykułu dostępna w załączonym pliku PDF