Ustawa z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym („Ustawa”) wprowadza nowe regulacje w zakresie utrzymania, zarządzania oraz dostępu do przystanków komunikacyjnych i dworców przez operatorów (podmioty świadczące usługi publiczne w oparciu o umowy o świadczenie usług publicznych) oraz przewoźników (wykonujących usługi na zasadach komercyjnych).
Ustawa odnosi się do transportu drogowego, w zakresie transportu kolejowego odsyła do przepisów o transporcie kolejowym, a przy innym do uzgodnień pomiędzy właścicielem/zarządzającym infrastrukturą a operatorem/ przewoźnikiem. W przypadku gdy infrastruktura przystankowo- -dworcowa jest własnością jst, to gmina, na obszarze której znajduje się obiekt, ma odgrywać główną rolę przy określaniu wysokości opłat i warunków jej udostępniania. Jednocześnie zadaniem gminy staje się budowa/przebudowa/ remont oraz utrzymanie czystości i porządku tej infrastruktury (przy czym pojawiają się problemy interpretacyjne w zakresie relacji przepisów dotyczących infrastruktury oraz zadań organizatora). Z drugiej strony, w przypadku przystanków, których właścicielem/zarządzającym nie jest jst, gmina ma obowiązek negocjować na rzecz operatorów, jak i przewoźników stawki dostępu oraz standardy jakościowe tej infrastruktury, które następnie miałyby obowiązywać operatorów/ przewoźników w ich relacjach z właścicielem/ zarządzającym infrastrukturą. Wydaje się, iż praktyczne zastosowanie ww. przepisów przysporzy wiele wątpliwości. Zgodnie z ustawą, stawki opłaty za infrastrukturę będącą własnością zarządzaną przez jst przyjmowane są w drodze uchwały. Uchwała określa też warunki i zasady korzystania z niej. Na tym gruncie powstaje np. wątpliwość, kto będzie podejmował uchwałę w przypadku braku tożsamości gminy, na której znajduje się przystanek z funkcją organizatora (np. przy przewozach międzywojewódzkich). Z drugiej strony, czym zakończone są negocjacje gminy z innym właścicielem/zarządzającym przystankiem/ dworcem? Czy jest to umowa? Ma to istotne znaczenie np. z punktu widzenia zapewnienia realnych instrumentów pozwalających na egzekwowanie ustalonych przez strony zobowiązań czy też kwestii podatkowych. W związku ze sposobem ustalania stawki powstaje również wątpliwość co do charakteru opłaty – czy jest ona opłatą cywilno-prawną czy administracyjno- prawną i jaki rodzaj egzekucji należałoby zastosować? Pomimo stanowiska prezentowanego przez ustawodawcę, iż intencją było, aby opłata miała charakter administracyjno-prawny, analiza prawna regulacji ustawowych i stosunków, jakie są nawiązywane pomiędzy zainteresowanymi podmiotami w zakresie dostępu do infrastruktury, wskazuje na cywilno-prawny charakter tej opłaty. Następnie powstaje pytanie, czy minimalna stawka za dostęp do infrastruktury, której właścicielem/zarządzającym jest jst, określona w ustawie, jest stawką netto czy brutto? To również nie zostało rozstrzygnięte przez ustawodawcę. Mając na uwadze przedmiot i charakter stosunku prawnego pomiędzy organizatorem/ przewoźnikiem a właścicielem/zarządzającym infrastrukturą, należałoby twierdzić, iż jest to oferowanie usługi o określonym standardzie w zamian za cenę, w związku z czym stawka ustawowa, wzorem np. stawek ustalanych w sektorze gospodarki odpadami, powinna uwzględniać podatek VAT.
Źródło: Przemysł Zarządzanie Środowisko, 7-8/2011
Całość artykułu dostępna w załączonym pliku PDF
