Czy zawarcie umowy o dożywocie generuje przychód

Podatniczka zawarła umowę o dożywocie. Czy stanowi to jej przychód?

Przez umowę o dożywocie właściciel nieruchomości zobowiązuje się przenieść jej własność na nabywcę, nabywca zaś zobowiązuje się zapewnić zbywcy lub osobie mu bliskiej dożywotnie utrzymanie. W braku odmiennych postanowień umowy nabywca powinien zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie, a w szczególności przyjąć zbywcę jako domownika. W tym kontekście pojawia się pytanie, jak powinny zostać określone skutki podatkowe takiej umowy zwłaszcza w kontekście art. 10 ust 1 pkt 8 lit. a) ustawy o PIT, który stanowi, iż źródłem przychodów jest odpłatne zbycie nieruchomości. Wskutek umowy o dożywocie dojdzie do zbycia nieruchomości, natomiast wyjaśnienia wymaga kwestia, czy zbycie to będzie odpłatne czy pod tytułem darmym. Przychód po stronie podatnika powstaje bowiem tylko w przypadku odpłatnego zbycia. Biorąc pod uwagę istotę tej umowy, a zwłaszcza obowiązek świadczeń osobistych nabywcy, należy stwierdzić, iż umowa ta nie ma charakteru odpłatnego. Każda ze stron uzyskuje korzyści, jednak nie można mówić o bezpośrednim przełożeniu tych korzyści na określoną sumę pieniężną.

W rezultacie umowa o dożywocie nie stanowi źródła przychodu podlegającego opodatkowaniu. Ponadto należy dodać, iż że nie jest możliwe zastosowanie art. 19 ust. 1 ustawy o PIT wskazującego ustalenie przychodu jako wartość wyrażoną w umowie (lub wartość rynkową), gdyż ta w przypadku umowy o dożywocie nie występuje. Ze względu zaś na nieokreślony w chwili zawarcia umowy czas jej trwania nie jest możliwe dokonanie wyceny wartości świadczeń udzielanych dożywotnikowi do opodatkowania.

Podstawa prawna
Ustawa z 26 lipca 1991 r.. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2000 r. nr 14, poz. 176 z późn. zm.).

Anna Turska, konsultant w Domański Zakrzewski Palinka.

Źródło: Dziennik Gazeta Prawna, 15 listopada 2010