Mandat wygasa z dniem zatwierdzenia sprawozdania

Tomasz Darowski, Radca Prawny, Partner w Domański Zakrzewski Palinka.

Jeżeli członek zarządu powołany uchwałą wspólników na czas nieokreślony pełnił funkcję przez pełny rok obrotowy, a zgromadzenie wspólników zatwierdziło sprawozdanie finansowe za ten rok, to z dniem zatwierdzenia mandat jego wygasł.

W jednej z ostatnich uchwał Sądu Najwyższego dotyczących spółek z ograniczoną odpowiedzialnością Sąd Najwyższy stwierdził, że jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, mandat członka zarządu wygasa w terminie przewidzianym w art. 202 par. 1 kodeksu spółek handlowych także wtedy, gdy według uchwały wspólników powołanie nastąpiło na czas nieokreślony (uchwała z 21 lipca 2010 roku, sygn. III CZP 23/10).

Jak można się domyślić z dostępnych informacji na temat stanu faktycznego sprawy, uchwała ta zapadła w odniesieniu do sytuacji, w której członek zarządu został powołany uchwałą wspólników na czas nieokreślony przy braku w umowie spółki jakichkolwiek regulacji co do kadencji członków zarządu. W latach następujących po powołaniu zgromadzenie wspólników spółki zatwierdzało sprawozdania finansowe spółki i udzielało członkowi zarządu absolutorium, nie dokonując jednak odnowienia mandatu pomimo pełnienia przez członka zarządu funkcji przez kolejne pełne lata obrotowe. Dopiero spór pomiędzy wspólnikami spółki skłonił jednego ze wspólników do zakwestionowania mandatu wspomnianego członka zarządu z powołaniem się na art. 202 par.1 k.s.h., czyli na zasadę, iż w braku odmiennych uregulowań w umowie spółki, mandat członka zarządu wygasa z dniem odbycia zgromadzenia wspólników zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za pierwszy pełny rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu.

Choć obecnie nie jest jeszcze dostępne uzasadnienie wspomnianej uchwały, to trudno nie zgodzić się z treścią opublikowanej sentencji. Artykuł 202 k.s.h. jest co prawda przedmiotem wielu kontrowersji, w zakresie, w jakim odnosił się on jednak do powyższego stanu faktycznego, nie pozostawia on wątpliwości. Bezdyskusyjnie bowiem, jeżeli członek zarządu powołany uchwałą wspólników na czas nieokreślony pełnił funkcję przez pełny rok obrotowy, a zgromadzenie wspólników zatwierdziło sprawozdanie finansowe za ten rok, to z dniem zatwierdzenia mandat jego wygasł. Dla postawienia odmiennych konkluzji konieczne byłoby wprowadzenie odmiennych zasad w umowie spółki, a nie w uchwale o powołaniu członka zarządu. Tym bardziej uchylenia zastosowania art. 202 par. 1 k.s.h. nie da się wywieść z faktu udzielania absolutorium pomimo wygaśnięcia mandatu ani z nawet prawdziwej intencji wspólników, by dana osoba pełniła funkcję członka zarządu bez ograniczeń czasowych (do odwołania). Uchwała zgromadzenia wspólników, o udzieleniu absolutorium osobie, która mandat członka zarządu utraciła wskutek zastosowania art. 202 par. 1 k.s.h., podlega zakwestionowaniu w trybie art. 252 k.s.h., a nie powinna być traktowana jako odnowienie mandatu.

Nie można też przyjąć, że do omawianej sytuacji znajdował zastosowanie art. 202 par. 2 k.s.h. odnoszący się do członków zarządu powołanych na okres dłuższy niż rok. Powołanie na czas nieokreślony nie jest bowiem powołaniem na czas dłuższy niż rok w rozumieniu tego ostatniego przepisu, skoro przy powołaniu na czas nieokreślony nie można zidentyfikować ostatniego pełnego roku obrotowego pełnienia funkcji, o którym mowa w art. 202 par. 2 k.s.h.

Warto jeszcze zasygnalizować, że sentencja omawianej uchwały nie odnosi się do innej, bardzo istotnej dla obrotu gospodarczego kwestii. Art. 202 par. 1 i art. 202 par. 2 k.s.h. dopuszczają uregulowanie w umowie spółki kwestii mandatu i kadencji członków zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w sposób odmienny, niż przewidują to te przepisy. Art. 202 par. 1 i art. 202 par. 2 k.s.h. znajdują bowiem zastosowanie, ,,jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej" lub ,,chyba że umowa spółki stanowi inaczej". Ważną i, jak pokazuje praktyka, czasami sporną kwestią jest to, czy dla uchylenia zastosowania art. 202 par. 1 i 2 k.s.h. wystarczające jest samo odmienne uregulowanie kwestii mandatu i kadencji w umowie spółki, czy też należy także wyraźnie w umowie spółki stwierdzić, że art. 202 par. 1 i 2 k.s.h. nie znajdują zastosowania (przez np. stwierdzenie ,,art. 202 par. 1 i 2 k.s.h. nie stosuje się"). W doktrynie prawa spółek bywają bowiem wyrażane poglądy o potrzebie wyraźnego uchylenia zastosowania art. 202 par. 1 i 2 k.s.h. w umowie spółki i to właśnie one bywają wykorzystywane jako uzasadnienie dla drugiego z przytoczonych stanowisk. W mojej ocenie nie można jednak utożsamiać wyraźnego uchylenia z dosłownym odwołaniem się do numeracji artykułów k.s.h. Wyraźne uchylenie w umowie spółki to takie sformułowanie w umowie spółki, które w sposób czytelny wprowadza regulację kwestii mandatu i kadencji odmienną niż przewidziana w art. 202 par. 1 i 2 k.s.h. (a nie odwołanie się do numeracji artykułów k.s.h., które mają nie mieć zastosowania w odniesieniu do danej spółki).

Źródło: Dziennik Gazeta Prawna, 14 września 2010