Samorządy przerzucają ryzyko finansowe na sektor prywatny

Samorządy, które chcą prowadzić wspólne przedsięwzięcia gospodarcze z przedsiębiorcami, muszą pamiętać, że partnerstwo publiczno-prywatne nie jest działalnością charytatywną.

Ustawa o partnerstwie publiczno-prywatnym (ustawa o PPP) weszła w życie na początku 2009 r. Uchwalenie jej leżało nie tylko w interesie sektora publicznego, ale także przedsiębiorców. Ustawa stworzyła bowiem podstawy prawne do zawarcia długoterminowych umów (a także wieloletnich płatności po stronie publicznej), możliwości bezprzetargowego przekazywania nieruchomości, a także wprowadzenia procedury wyboru wspólnika do spółek mieszanych (tworzonych wspólnie przez sektor publiczny i prywatny).

Niemal równocześnie z ustawą o PPP weszła w życie ustawa o koncesji na roboty budowlane lub usługi. Przyjęcie powyższych aktów prawnych dotyczących podobnego zakresu spraw (wykonywania zadań publicznych we współpracy z podmiotem prywatnym) powoduje niejasność co do wzajemnych relacji powyższych ustaw.

Współistnienie dwóch regulacji prowadzi do niepotrzebnego (i błędnego) przeciwstawiania PPP i koncesji. Nie powinno budzić żadnych wątpliwości to, że koncesja (zarówno na roboty budowlane jak i usługi) jest typowym modelem PPP, w którym ryzyko ekonomiczne wykonywanej działalności ponosi partner prywatny.

Z punktu widzenia przedsiębiorców ubiegających się o zawarcie umowy PPP lub udzielenie koncesji niezwykle istotna jest możliwość zawarcia trwałej, wieloletniej umowy. W przypadku, gdy umowa przewiduje płatności ze strony sektora publicznego, umowa ta będzie stanowić istotne zabezpieczenie przychodów podmiotu prywatnego, co będzie ważne przy pozyskiwaniu przez przedsiębiorcę finansowania projektu. Ustawa o koncesji wprost wprowadza możliwość zawarcia umów wieloletnich (co do zasady - 30 lat w przypadku koncesji na roboty budowlane oraz 15 lat, w przypadku koncesji na usługi). Ustawa o PPP nie reguluje maksymalnego czasu trwania umowy, bowiem odsyła do przepisów Prawa zamówień publicznych jedynie w zakresie wyboru partnera prywatnego. Nie powinno budzić wątpliwości, iż okres umowy powinien pozwolić przedsiębiorcom nie tylko na zwrot nakładów poniesionych na wykonanie zadania, ale także na osiągnięcie uzasadnionego zysku.

Partner prywatny, podejmując długoterminową współpracę z sektorem publicznym, jest zainteresowany tym, aby w całym okresie umowy zagwarantować sobie prawo dysponowania składnikiem majątkowym, np. nieruchomością niezbędną do wykonania umowy PPP.

Zapewnienie stabilnego tytułu prawnego do nieruchomości może być szczególnie istotne w przypadku tych projektów PPP, w których partner prywatny wynagradza się wyłącznie z pożytków czerpanych z przedmiotu PPP. Ustawa o PPP wprowadziła zmiany w ustawie o gospodarce nieruchomościami umożliwiające jednostkom samorządu terytorialnego bezprzetargową sprzedaż nieruchomości na rzecz partnera prywatnego. Wydaje się, pomimo braku analogicznych zapisów w stosunku do ustanawiania przez jednostki samorządu terytorialnego długoterminowego najmu i dzierżawy na rzecz podmiotów prywatnych, że takie wieloletnie umowy będą mogły być zawierane, o ile organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego podejmą stosowne uchwały na mocy art. 37 ust. 4 ustawy o gospodarce nieruchomościami.

Jednostki samorządu terytorialnego chętnie sięgają po ustawę o koncesjach dla realizacji projektów: jest to całościowa regulacja znajdująca oparcie w przepisach dyrektywy 2004/18 WE, która definiuje koncesję jako rodzaj zamówienia publicznego, precyzyjnie definiując zasady realizacji projektów, zawartość umowy czy tryb wyboru podmiotu prywatnego. Samorządy chętnie przerzucają ryzyko finansowania budowy i utrzymania obiektów na podmiot prywatny, najchętniej oczekując, iż przedsiębiorca wynagrodzi się wyłącznie z przedmiotu PPP (na przykład z przychodów z parkingu płatnego), nie oczekując żadnych dopłat ze strony samorządu. Jednak nie każdy typ projektu będzie generować dochód.

Wynagrodzenie dla partnera prywatnego często będzie oparte wyłącznie na płatnościach ze strony podmiotu publicznego (np. tzw. opłata za dostępność). Dlatego, jednym z warunków dalszego rozwoju PPP jest akceptacja przez sektor publiczny faktu, iż PPP nie jest formą działalności charytatywnej, a podmioty prywatne (przedsiębiorcy) działają dla zysku.

Źródło: Dziennik Gazeta Prawna, 1 czerwca 2010