ShareUkazało się już pisemne uzasadnienie wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 13 listopada 2012 r. o sygn. akt I SA/Rz 968/12. W przedmiotowym, korzystnym dla gmin orzeczeniu, WSA uznał, iż gmina organizując system gospodarowania odpadami komunalnymi nie działa jako podatnik VAT, a pobierana przez nią „opłata śmieciowa” stanowi formę daniny publicznoprawnej, która znajduje się poza sferą regulacji ustawy o VAT. Sąd tym samym uchylił niekorzystną dla gminy interpretację indywidualną organu podatkowego.
Rozważania WSA zaprezentowane w uzasadnieniu wyroku koncentrują się przede wszystkim na analizie przepisu art. 15 ust 6 ustawy VAT, zgodnie z którym „nie uznaje się za podatnika VAT organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy z zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych”.
WSA zauważył, ze wyłączenie z grona podatników VAT przewidziane w tym przepisie ma charakter podmiotowo-przedmiotowy i ma zastosowanie wówczas, gdy spełnione są łącznie dwie przesłanki:
1. mamy do czynienia z organami władzy publicznej (wyłączenie podmiotowe),
2. organ ten wykonuje czynności należący do sfery publicznoprawnej występuje w roli organu władzy publicznej (wyłączenie przedmiotowe).
WSA uznał za bezsporne, że gmina spełnia przesłankę określoną w punkcie drugim. Zdaniem Sadu spór sprowadza się zatem do ustalenia, czy gminę wykonującą obowiązki wynikające z ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi należy uznać za organ władzy publicznej, czy też nie.
Podkreślając brak w ustawie o VAT, a także w innych aktach prawnych, ustawowej definicji pojęcia „organu władzy publicznej”, czy też „urzędu obsługującego ten organ”, WSA zauważył jednak, że pojęcia „organy władzy publicznej”, „władza publiczna” czy też „władztwo publiczne” występują w wielu aktach prawnych. Przykładowo, z art. 16 ust. 2 Konstytucji RP wynika, że samorząd terytorialny uczestniczy w sprawowaniu władzy publicznej, wykonując przysługującą mu w ramach ustaw istotną część zadań publicznych w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Z kolei z art. 163 Konstytucji RP wynika, że samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych.
WSA uznał, iż powyższe uregulowania rangi konstytucyjnej dowodzą, że ustrojodawca powierzył samorządowi terytorialnemu wykonywanie zadań administracji publicznej niezastrzeżonych do kompetencji innych organów Władzy państwowej. Przy czym w działaniach tych, organy samorządu mogą korzystać ze środków prawnych o charakterze władczym, władzy publicznej.
WSA powołał się przy tym na orzeczenia sądów administracyjnych (np. wyrok NSA z dnia 29 lutego 2009r, sygn. akt I FSK 1906/07) z których wynika, że organ działa w roli organu władzy publicznej tylko wtedy, gdy przy realizacji danego zadania wyposażony jest we władztwo publiczne, tj. występuje w pozycji nadrzędnej w stosunku do innych podmiotów w danej czynności.
W oparciu o powyższe rozważania WSA uznał, iż gmina wykonując cały szereg obowiązków wynikających z przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (m. in. ustalając stawkę opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi oraz pobierając tę opłatę), wykonuje zadania z zakresu władzy publicznej określone w przepisach art. 7 ust. 1 pkt 3 ustawy o samorządzie gminy. Sąd zauważył przy tym, że opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi ustalona jest w sposób określony w ustawie i jest w pewnym stopniu narzucana właścicielom nieruchomości. Opłata ta ma zatem, w ocenie Sądu, charakter daniny publicznej.
Co więcej, zgodnie z przepisami art. 6 ust. 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi stanowi dochód gminy, który przeznaczony jest na działania wykonywane w interesie publicznych.
Zdaniem WSA, w zakresie pobierania „opłaty śmieciowej”, gmina występuje z pozycji nadrzędnej w stosunku do innych podmiotów uczestniczących w tej czynności (właścicieli nieruchomości) – uprawnienie do pobierania opłat następuje bowiem nie na podstawie umowy cywilnoprawnej zawartej pomiędzy gminą i właścicielem nieruchomości, lecz wynika wyłącznie z przepisów ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach oraz odpowiednich unormowań zawartych w uchwałach radcy gminy (przepisów prawa miejscowego).
W konsekwencji, w ocenie WSA, pobieranie opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi jest czynnością mieszczącą się w sferze publicznoprawnej, w wykonywaniu której gmina występuje w roli organu władzy publicznej. Dlatego też spełnione zostały obie przesłanki aby stwierdzić, że w rozpoznawanym zakresie gmina nie jest podatnikiem VAT.
Wyrok WSA w Rzeszowie jest nieprawomocny – nie wiadomo czy Minister Finansów zdecyduje się zaskarżyć go do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Będziemy śledzić sprawę na bieżąco i informować Państwa o dalszym jej przebiegu.
