Skład składnika złożonego w etykietowaniu żywności – orzeczenie TSUE w sprawie C-881/19

Etykietowanie środków spożywczych wymaga uwagi i skrupulatności oraz dobrej znajomości aktualnych przepisów i wytycznych. Nieprawidłowe oznakowanie choćby jednego składnika może zagrozić całemu produktowi i sprowokować działania represyjne ze strony organów urzędowej kontroli. Zgodnie z polskim prawem, konsekwencje mogą być różne – włącznie z karami finansowymi sięgającymi 10% rocznego przychodu firmy i nakazem niezwłocznego wycofania produktu z obrotu.

Orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (dalej jako: „TSUE”) w sprawie C-881/19 pokazuje, że jakość dokumentacji wykorzystywanej w procesie tworzenia etykiet ma niebagatelne znaczenie dla zgodności informacji na temat żywności z przepisami.

Tło sprawy (C‑881/19)

Grupa Tesco, a konkretnie jej spółka zależna wprowadziła do obrotu środki spożywcze pn.: Monte mleczny deser czekoladowy z orzechami laskowymi 220 g, Monte mleczny deser czekoladowy 100 g i Monte drink mleczny napój czekoladowy z orzechami laskowymi 200 ml – dalej jako: „Produkty”. Wykaz składników informował o zawartości składnika złożonego, oznaczonego jako „proszek czekoladowy”, którego składniki nie zostały wyszczególnione na etykiecie.

Na skutek kontroli właściwy organ nakazał wstrzymać wprowadzanie oraz wycofać Produkty z obrotu, ponieważ ich oznakowanie uznano za sprzeczne z treścią art. 9 ust. 1 lit. b) w związku z art. 18 ust. 1 i 4 rozporządzenia nr 1169/2011[1]. Streszczając powyższe przypisy w zakresie właściwym dla sprawy należy wskazać, że:

• Wykaz składników jest obowiązkową informacją na temat żywności i obejmuje wszystkie składniki środka spożywczego, w malejącej kolejności ich masy.
• Składnik złożony (czyli taki, który sam w sobie jest produktem zawierającym więcej niż jeden składnik) może być włączony do wykazu pod własną nazwą, w zakresie, w jakim jest to przewidziane przez prawo lub przyjęte zwyczajowo, pod warunkiem, że natychmiast po nim występuje wykaz jego składników.
• Załącznik VII część E pkt 2 lit. a do rozporządzenia nr 1169/2011 przewiduje, że (bez uszczerbku dla przepisów dotyczących deklaracji alergenów i dodatków) wykaz składników składnika złożonego nie jest obowiązkowy m.in. w przypadku gdy skład składnika złożonego jest zdefiniowany w aktualnych przepisach unijnych, o ile składnik złożony stanowi mniej niż 2 % produktu gotowego.

Właściwy organ wskazał, że z treści dyrektywy 2000/36 dotyczącej wyrobów kakaowych i czekoladowych (części A pkt 2 lit. c załącznika I)[2] wynika, że w języku czeskim należy posługiwać się wyrażeniem „čokoláda v prášku” (czekolada w proszku), a nie „čokoládový prášek” (proszek czekoladowy). Z opinii Rzecznika Generalnego w tej sprawie wynika, że użycie odmiennego sformułowania było wynikiem tłumaczenia etykiet Produktów.

W toku postępowania Sąd Okręgowy w Brnie zwrócił się do TSUE z pytaniem prejudycjalnym czy zasady wynikające z części E pkt 2 lit. a) załącznika VII do rozporządzenia nr 1169/2011 należy interpretować w ten sposób, że w przypadku środka spożywczego przeznaczonego dla konsumenta finalnego w Republice Czeskiej można w składzie wyrobu wskazać składnik złożony wymieniony w części A pkt 2 lit. c) załącznika I do dyrektywy 2000/36, bez opisania jego składu wyłącznie w przypadku, gdy nazwę tego składnika złożonego podano dokładnie zgodnie z czeską wersją językową załącznika I do dyrektywy 2000/36?

Wyrok TSUE

Trybunał orzekł, że po pierwsze odstępstwo od zasady wskazania wszystkich składników produktu przewidziane w części E pkt 2 lit. a) załącznika VII do rozporządzenia nr 1169/2011 nie może podlegać wykładni rozszerzającej.

Po drugie rozporządzenie nr 1169/2011 ma na celu ochronę konsumentów oraz umożliwienie im dokonania w pełni świadomych wyborów żywieniowych. Cel ten ma być osiągnięty poprzez zapewnienie rzetelnych, neutralnych i niewprowadzających w błąd informacji na temat żywności.

Z uwagi na powyższe zdaniem TSUE, podmioty gospodarcze nie mogą używać własnych tłumaczeń nazw handlowych składników złożonych, a są zobowiązane zamieszczać na etykietach nazwy handlowe podane w przepisach prawa unijnego w odpowiedniej wersji językowej tych przepisów. Różnica pomiędzy „ čokoládový prášek” (proszek czekoladowy), a „čokoláda v prášku” (czekolada w proszku) polega na tym, że tylko to drugie pojęcie jest zdefiniowane w przepisach unijnych.

TSUE stwierdził, że część E pkt 2 lit. a) załącznika VII do rozporządzenia nr 1169/2011 należy interpretować w ten sposób, że podmiot gospodarczy, w ramach etykietowania produktów sprzedawanych na terytorium państwa członkowskiego, jest zwolniony z obowiązku wyszczególnienia wszystkich składników stanowiących składnik złożony w rozumieniu art. 2 ust. 2 lit. h) tego rozporządzenia tylko wtedy, gdy ten składnik złożony objęty nazwą handlową na podstawie części A załącznika I do dyrektywy 2000/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 czerwca 2000 r. odnoszącej się do wyrobów kakaowych i czekoladowych przeznaczonych do spożycia przez ludzi został oznaczony w wykazie składników przy użyciu tej nazwy handlowej w wersji językowej danego państwa członkowskiego.

Orzeczenie TSUE będzie mieć zastosowanie nie tylko do wyrobów kakaowych i czekoladowych ale wszystkich analogicznych przypadków składników złożonych stanowiących mniej niż 2 % produktu gotowego. Mogą to być np. inne artykuły rolno-spożywcze zdefiniowane w przepisach o jakości handlowej lub nowe składniki żywności, dla których przepisy szczegółowe również określają nazwy, jakie należy stosować w znakowaniu żywności.

Zespół Prawa Żywnościowego Kancelarii DZP oferuje szerokie wsparcie dotyczące znakowania, prezentacji i reklamy żywności, w tym:

• Opracowywanie lub weryfikację informacji na temat żywności (np. komunikacja B2B, etykietowanie żywności);
• Opiniowanie komunikatów marketingowych dotyczących cech jakościowych, żywieniowych, funkcjonalnych lub zdrowotnych żywności;
• Wsparcie prawne w zakresie zgodności tradycyjnych kampanii reklamowych i marketingu w nowych mediach;
• Monitoring zmian prawnych i ocena skutków nowych regulacji;
• Znakowanie żywności w praktyce – warsztaty i szkolenia na wyłączność;
• Ocena ryzyka i wsparcie w postępowaniach administracyjnych.

Osoby zainteresowane wsparciem prawnym prosimy o kontakt z kancelarią: dzp@dzp.pl.

[1] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004 (Dz. U. UE. L. z 2011 r. Nr 304, str. 18 z późn. zm., dalej jako: „rozporządzenie nr 1169/2011”).

[2] Dyrektywa 2000/36/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 czerwca 2000 r. odnosząca się do wyrobów kakaowych i czekoladowych przeznaczonych do spożycia przez ludzi (Dz. U. UE. L. z 2000 r. Nr 197, str. 19 z późn. zm., dalej jako: „dyrektywa 2000/36”).