Share
“ISO 24495-1:2023 Plain language — Part 1: Governing principles and guidelines” to pełna nazwa normy ISO dla prostego języka, która ukazała się 23 czerwca 2023 roku. Zawiera podstawowe zasady i wytyczne opracowywania dokumentów w prostym języku. Dla nas, prawników, może stanowić istotną wskazówkę, jak się komunikować, żeby odbiorca nas zrozumiał.
Co to jest „norma ISO plain language”?
Norma ISO o prostym języku to nowa norma Międzynarodowej Organizacji Normalizacyjnej (ISO), która określa zasady, jakimi powinien się rządzić tekst pisany prostym językiem. Geneza normy sięga już 2007 roku, kiedy to trzy organizacje – PLAIN (Plain Language Association International), Clarity oraz Center for Plain Language – zidentyfikowały potrzebę jej stworzenia. Ostatecznie prace nad normą zaczęły się w 2018 roku, kiedy to złożona z tych trzech organizacji Międzynarodowa Federacja Prostego Języka (International Plain Language Federation) rozpoczęła rozmowy z komitetem standaryzacyjnym z Australii, który nadał projektowi dalszy bieg. Ostatecznie norma pojawiła się na stronie ISO w czerwcu 2023 roku.
Jednocześnie warto wskazać, że prostojęzyczna norma ISO:
- nie jest normą certyfikowaną (zawiera ważne wskazówki, ale nie bezwzględne wymogi) oraz
- jest płatna (jeśli chcesz uzyskać do niej dostęp, musisz ją kupić na stronie ISO).
Prosty język dla prawników
Norma ISO jest skierowana do każdego, kto tworzy lub pomaga w tworzeniu dokumentów. Do tego grona zaliczają się też, oczywiście, prawnicy. Na stronie ISO czytamy, że prosty język stosuje się najszerzej w przypadku dokumentów przeznaczonych dla ogółu społeczeństwa. W przypadku tekstów prawnych, które modyfikujemy zgodnie z metodologią legal desin, chodzi więc głównie o te kierowane do konsumentów czy pracowników. Najczęściej są to regulaminy, procedury, polityki, kodeksy itd. Nie oznacza to jednak, że standard może być wykorzystywany tylko do tego. Wręcz przeciwnie, ma powszechne zastosowanie. W opisie normy znajdziemy, że przykładowo może posłużyć do pisania aktów prawnych. Nasz news kierujemy więc też do osób, które tworzą prawo – żeby było bardziej przyjazne w odbiorze, skoro każdy jest zobowiązany do jego przestrzegania.
Prosty język – (nie) tylko pisany?
Według ISO norma plain language została celowo ograniczona do komunikacji drukowanej lub cyfrowej w formie tekstowej. Oznaczałoby to, że nie obejmuje wszystkich rodzajów komunikacji – a przecież od dawna mówimy, że prosty język to nie tylko komunikacja pisana, ale też mówiona. Jednocześnie pod tym zastrzeżeniem znajdziemy informację, że twórcy innych rodzajów komunikacji (np. podcastów, filmów) mogą uznać normę za przydatną. Wydaje nam się więc, że spokojnie możemy traktować ten dokument jako źródło dobrych praktyk dla każdej komunikacji – nie tylko tej pisanej.
Norma ISO plain language po polsku
Na razie norma dla prostego języka występuje tylko w dwóch językach: po angielsku i po francusku. Nie oznacza to jednak, że nie skorzystamy z niej w Polsce. Dokument zawiera uniwersalne wskazówki dla większości (jeśli nie wszystkich) języków pisanych. Jedyne, nad czym możemy ubolewać, to brak podparcia zasad przykładami w języku polskim. Czekamy, aż Polski Komitet Normalizacyjny przetłumaczy normę.
Prosty język a legal design
Prosty język, obok grafiki i prawa, to jeden z trzech filarów, na których opiera się legal design. Mimo że norma nie jest przeznaczona wyłącznie dla tekstów prawnych, stanowi źródło dobrych praktyk, z których warto skorzystać także w pracy prawnika – zwłaszcza gdy zajmuje się upraszczaniem dokumentów. Dlatego rekomendujemy wszystkim prawnikom, którzy stosują nowoczesną komunikację ukierunkowaną na odbiorców, żeby zapoznali się z normą ISO o prostym języku i ją stosowali.
Źródła:
