Share
Płatności ułatwiające to świadczenia, których celem jest uzyskanie, bądź przyśpieszenie wydania decyzji przez funkcjonariusza publicznego. Rozpoznanie takich płatności stanowi nie lada wyzwanie, a poszczególne systemy prawne różnie podchodzą do tematu ich karalności.
Jak może wyglądać schemat płatności ułatwiających?
Wyobraźmy sobie następującą sytuację:
Chcesz rozpocząć realizację dużej inwestycji budowlanej w miejscu, w którym występują chronione gatunki roślin. W tym celu musisz uzyskać zezwolenie z zakresu ochrony gatunkowej.
Urzędnik wyznaczony do rozpatrzenia Twojego wniosku oznajmia Ci, że wniosek wygląda poprawnie, ale jego rozpatrzenie może zająć bardzo dużo czasu. W jego opinii rośliny porastające dany teren są bardzo cenne dla lokalnego ekosystemu. Jednocześnie, z zatroskaniem podkreśla on, że jego znajomy pracuje w fundacji zajmującej się ochroną tego gatunku i że owa fundacja jest niedofinansowana. Przez brak funduszy przetrwanie roślin wisi na włosku.
Wychodząc z urzędu myślisz o tym, że odpowiednia dotacja dla fundacji znajomego mogłaby przysłużyć się ochronie tego gatunku, co w dalszej kolejności mogłoby przełożyć się na krótszy termin rozpatrzenia sprawy.
Czy udzielenie darowizny będzie przestępstwem?
Na pierwszy rzut oka dokonujesz legalnej dotacji na fundację, której statutowym celem jest ochrona środowiska. Przecież, zgodnie z Twoją wiedzą, decyzja administracyjna zostanie wydana mimo wszystko. Niewiadomą pozostaje jedynie termin rozstrzygnięcia, a nie jego kierunek. Zależy Ci jednak na czasie, więc poważnie rozważasz decyzję o darowiźnie na rzecz organizacji, w której pracuje znajomy urzędnika.
Jeśli zdecydujesz się na udzielenie darowizny możesz narazić się na podejrzenie, że jest ona niezgodna z prawem. O tym, czy płatność będzie przestępstwem w rozumieniu polskiego kodeksu karnego zadecyduje przede wszystkim kontekst sytuacji.
- Po pierwsze: Jak sytuację przedstawił urzędnik? Czy sugerował on, że płatność jest konieczna w naszej sytuacji? Czy mówił on o konkretnych kwotach pieniędzy?
- Po drugie: Kim był znajomy urzędnika? Czy pod tym określeniem krył się może jego członek rodziny, np. ojciec czy brat?
- Po trzecie: W jaki sposób chcesz dokonać danej darowizny? Czy zostanie ona odpowiednio udokumentowana? Jaka będzie jej forma? Jeśli zdecydujemy się na przelew, jaki będzie jego tytuł?
Powyższe czynniki, jak i wiele innych okoliczności może decydować o tym, czy prokuratura zainteresuje się sprawą. Dlatego warto zastanowić się nad tym jak można ograniczyć ryzyko występowania takich sytuacji w Twojej organizacji.
Jak można ograniczyć ryzyko?
Nieuchronnym elementem takich ryzyk jest czynnik ludzki. Dlatego też, proste i przejrzyste wytyczne dla pracowników Twojej organizacji niewątpliwie zwiększą bezpieczeństwo prawne organizacji. Dodatkowo, dzięki wytłumaczeniu niektórych procesów krok po kroku, mogą przyczynić się do zwiększenia efektywności działań biznesowych Twojej firmy.
Powyższe działania stanowią jeden z elementów wdrożenia systemu zgodnego z normą ISO 37001. Dzięki temu organizacja nie tylko jest bezpieczniejsza, ale też uzyskuje międzynarodowo rozpoznawany certyfikat.
——————————————————————————————————————————————————————————————————
Jak wyglądają światowe regulacje w tym zakresie?
USA
Dokonywanie drobnych płatności ułatwiających, zabezpieczających lub przyśpieszających wykonanie rutynowej czynności urzędowej, może być wyłączone spod karalności na mocy ustawy FCPA (The Foreign Corrupt Practices Act).
Warunkiem wyłączenia jest między innymi to, żeby płatność nie miała na celu wpływu na określone działanie urzędnika, lecz jedynie na termin załatwienia tej sprawy.
Wielka Brytania
Dużo bardziej restrykcyjnie podchodzi do kwestii brytyjska ustawa Bribery Act, która ściśle zabrania dokonywania wszelkich form płatności ułatwiających.
Australia
Zgodnie z australijskim Kodeksem Karnym dozwolone są płatności:
- O wartości nominalnej (pojęcie nie zostało jednak zdefiniowane w Kodeksie),
- Dokonane wobec zagranicznego urzędnika, w celu przyśpieszenia drobnych, rutynowych czynności,
- Które zostały niezwłocznie udokumentowane.
Co ciekawe, australijska ustawa o podatku dochodowym pozwala na odliczenie płatności ułatwiających od podatku.
Marek Paluch
Radca Prawny, Senior Associate
marek.paluch@dzp.pl
