Projekt polskiej ustawy dotyczącej unijnych sankcji – najważniejsze założenia

Do prac sejmowych został skierowany dziś projekt ustawy o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego. Ustawa ta stanowi realizację obowiązków jakie nałożył na kraje członkowskie ustawodawca unijny w rozporządzeniach dotyczących sankcji. Dotyka tematu odpowiedzialności za naruszenie przepisów sankcyjnych, ustanawia krajowe organy odpowiedzialne za realizację. Poniżej prezentujemy Państwu najważniejsze założenia projektu.

Ustanowienie polskiej listy sankcyjnej

Projekt ustawy zakłada utworzenie krajowej listy sankcyjnej, na której będą znajdowały się osoby nieobjęte unijnymi listami sankcyjnymi, wobec których stosowane będą środki przewidziane w rozporządzeniach oraz będą wykluczone z postępowań o udzielenie zamówienia publicznego. Listę taką będzie prowadził minister właściwy do spraw wewnętrznych. Będzie on wydawał decyzję w sprawach wpisu na listę oraz wykreślenie z niej z urzędu lub na wniosek:

1. Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego,
2. Szefa Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego,
3. Szefa Agencji Wywiadu,
4. Szefa Służby Kontrwywiadu Wojskowego,
5. Szefa Służby Wywiadu Wojskowego,
6. Generalnego Inspektora Informacji Finansowej,
7. Komendanta Głównego Policji,
8. Komisji Nadzoru Finansowego,
9. Prezesa Narodowego Banku Polskiego,
10. Komendanta Straży Granicznej,
11. Prokuratora Krajowego,
12. Szefa Krajowej Administracji Skarbowej,
13. Przewodniczącego komitetu Rady Ministrów właściwego w sprawach bezpieczeństwa i obrony państwa

Wprowadzenie kar pieniężnych

Projekt ustawy przewiduje nakładane w drodze decyzji kary pieniężne w wysokości do 20 000 000 zł dla osób, które:

1. nie dopełniają obowiązku zamrożenia funduszy lub zasobów gospodarczych lub zakazu udostępniania funduszy lub zasobów gospodarczych osobom objętym listami unijnymi lub krajową listą sankcyjną,
2. nie dopełniają obowiązku poinformowania organów o transakcjach zasilających zamrożone rachunki bankowe (instytucje finansowe i kredytowe),
3. nie stosują się do zakazu świadomego i celowego udziału w działaniach, których celem lub skutkiem jest ominięcie stosowania sankcji w postaci zamrożenia środków finansowych i zasobów gospodarczych osób objętych listami sankcyjnymi oraz zakazu udostępniania takim osobom środków finansowych i zasobów gospodarczych,
4. naruszają zakazy określone w rozporządzeniu 765/2006 oraz 833/2014 (np. eksport towarów dual-use),
5. naruszają zakaz importu i tranzytu przez terytorium RP węgla objętego pozycją 2701 Wspólnej Taryfy Celnej pochodzącego z terenu Federacji Rosyjskiej oraz z niekontrolowanych przez Ukrainę obszarów ukraińskiego obwodu donieckiego i ukraińskiego obwodu Ługańskiego,
6. będąc podmiotami znajdującymi się na listach sankcyjnych biorą udział w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego.

Wprowadzenie kary pozbawienia wolności

Naruszenie licznych zakazów wynikających z rozporządzeń 765/2006, 833/2014 oraz 2022/263 grozi odpowiedzialnością karną w postaci pozbawienia wolności od lat 3 dla osoby odpowiedzialnej za zawarcie transakcji handlowej. Są to, m.in. zakazy eksportu towarów dual-use, towarów do wykorzystania w przemyśle Oil&Gas, lotniczym lub kosmicznym na terytorium Rosji oraz Białorusi.

Uprawnienia organów państwowych w zakresie przepisów sankcyjnych

Projekt ustawy zakłada rolę Krajowej Administracji Skarbowej w zakresie nakładania kar w drodze decyzji oraz realizacji zadań określonych w rozporządzeniach, jak np. odblokowanie zamrożonej transakcji, przyjmowanie od osób fizycznych informacji dotyczących naruszenia przepisów sankcyjnych. KAS spełnia rolę organu krajowego w tych miejscach, gdzie rozporządzenia mówią o „właściwym organie państwa członkowskiego”

Generalny Inspektor Informacji Finansowej oraz Komisja Nadzoru Finansowego prowadzą kontrolę przestrzegania środków ograniczających w odniesieniu do instytucji, nad którymi stanowią nadzór.

Podsumowanie

Wprowadzone przepisy sprawiają, że konieczność znajomości przepisów sankcyjnych i uwzględniania ich w ramach codziennej działalności staje się teraz niezbędnym elementem dla każdego przedsiębiorstwa. W zależności od skali i rodzaju działalności będzie to różny zakres należytej staranności, niemniej jednak nie można obecnie pozwolić sobie na całkowite zignorowanie tego tematu przy zawieranych transakcjach oraz w procesie weryfikacji kontrahentów.