Prokuratura europejska rozpoczyna działalność z początkiem czerwca

Jak pokazują badania, wskutek transgranicznych oszustw finansowych państwa członkowskie tracą każdego roku co najmniej 50 mld EUR z tytułu dochodów z VAT. W 2015 r. niezgodnie z przeznaczeniem wykorzystano ok. 638 mln EUR unijnych funduszy strukturalnych. Obecnie ściganie nadużyć finansowych pozostawiono organom krajowym. Istniejące organy Unii takie jak OLAF, Eurojust i Europol zasadniczo nie prowadzą śledztw i dochodzeń w sprawach karnych. Nowa instytucja – Prokuratura europejska (EPPO) – wypełnia tę lukę instytucjonalną. Z uwagi na fakt, że większość przestępstw godzących w interesy finansowe Unii ma charakter międzynarodowy, prowadzenie dochodzeń i ściganie przestępców również będzie mieć wymiar transgraniczny.

EPPO wyposażono w uprawnienia do ścigania przestępstw w sprawie oszustw dotyczących funduszy UE na kwotę wyższą niż 10 tys. EUR z zakresu nadużyć finansowych, korupcji i prania pieniędzy, a także transgranicznych oszustw związanych z VAT, o ile spowodowały szkodę na kwotę powyżej 10 mln EUR. Jak donosi komisarz ds. Sprawiedliwości Didier Reynders, będzie ona m.in. obserwować uważnie wdrażanie funduszu odbudowy.

EPPO jest organem niezależnym zarówno od Komisji Europejskiej jak i innych instytucji i organów UE, jak i samych państw członkowskich. W jej skład wchodzą dwa piony. Pion strategiczny wyznaczający ogólne kierunki prac Prokuratury składający się z Europejskiego Prokuratora Generalnego i kolegium prokuratorów oraz pion operacyjny składający się z delegowanych prokuratorów europejskich i stałych izb odpowiedzialnych za bieżące prowadzenie postępowań przygotowawczych i ściganie przestępstw.

Rozporządzenie ustanawiające EPPO weszło w życie już 20 listopada 2017 r., ale Prokuratura rozpoczyna działalność 1 czerwca. Jednak wciąż bez Polski. Obecnie 22 państwa uczestniczą w działaniach EPPO. Oprócz Polski na współpracę nie zdecydowały się również Szwecja, Węgry, Irlandia i Dania. Każde z państw może przystąpić do współpracy w dowolnym momencie.

Co dla polskich przedsiębiorstw oznacza rozpoczęcie działalności EPPO? Korzystanie ze środków publicznych zawsze wiąże się z podwyższonym ryzykiem – nie inaczej jest z funduszami unijnymi. Na razie nie wiadomo, kiedy i czy EPPO zacznie działalność również w Polsce, jednak nowe działania Prokuratury europejskiej mogą oddziaływać na wzmożone działania Prokuratury polskiej. Proaktywnie zwalczając nadużycia korupcyjne i posiadając efektywny system compliance lub system antykorupcyjny, nie tylko minimalizujemy ryzyka prawne i potencjalne straty finansowe, ale też jesteśmy w stanie wykazać należytą staranność kadry zarządzającej. Jest to szczególnie istotne, gdy na świeczniku organów ścigania pojawiają się nadużycia związane z wydatkowaniem środków publicznych i korupcją.