Share
Nowa dyrektywa
Dnia 22 października 2013 r. Parlament Europejski oraz Rada wydały dyrektywę w sprawie prawa dostępu do adwokata w postępowaniu karnym i postępowaniu dotyczącym europejskiego nakazu aresztowania oraz w sprawie prawa do poinformowania osoby trzeciej o pozbawieniu wolności i prawa do porozumiewania się z osobami trzecimi i organami konsularnymi w czasie pozbawienia wolności. Zgodnie z przepisami zawartymi w tej dyrektywie, państwa członkowskie były zobowiązane do jej implementacji do dnia 27 listopada 2016 r. Na stronach Biuletynu Informacji Publicznej widniała informacja, że projekt ustawy implementującej unijny akt zostanie przyjęty przez Radę Ministrów w ostatnim kwartale 2016 r. Zgodnie jednak z ostatnią aktualizacją, możemy się tego spodziewać w pierwszym kwartale 2017 r.
Jakie są skutki upłynięcia okresu transpozycji?
Zgodnie z zasadami stosowania prawa unijnego, dyrektywy nie są aktem stosowanym bezpośrednio w prawie państwa członkowskiego. Muszą one zostać odpowiednio zaimplementowane do końca okresu transpozycji.
W sytuacji, w której termin ten nieodwracalnie minie, dyrektywa zaczyna obowiązywać bezpośrednio. Regulacja ta została wprowadzona, aby uniemożliwić państwu czerpanie korzyści z braku implementacji prawa wspólnotowego. Warto pamiętać, że w hierarchii stosowania prawa, normy prawa unijnego mają pierwszeństwo przed normami prawa krajowego. W związku z powyższym, w oparciu o orzeczenie w sprawie Ratti (Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej zadecydował, że jednostka ma prawo powoływać się na dyrektywę, pod warunkiem, że upłynął okres jej transpozycji), można dostrzec, że każdy obywatel będzie mógł przed sądem powołać się na wspomnianą dyrektywę.
Jakie wprowadza regulacje?
Nowe przepisy mają na celu ujednolicenie zasad dostępu do obrońcy w postępowaniu karnym na terenie całej Unii. Dyrektywa określa wymogi minimalne – co znaczy, że państwo zobowiązane jest do wprowadzenia nowych przepisów przynajmniej w takim stopniu, jaki wskazuje to dyrektywa.
Najważniejszym postanowieniem jest obowiązek zapewnienia podejrzanym oraz oskarżonym prawa dostępu do obrony bez zbędnej zwłoki. Koniecznym jest, aby wspomniane regulacje szły w parze z zapisami innej unijnej dyrektywy, która nakłada na organy ścigania obowiązek natychmiastowego poinformowania podejrzanego lub oskarżonego o możliwości skorzystania z prawa do obrony.
W opisie ustawy umieszczonym na stronie Biuletynu Informacji Publicznej o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego i niektórych innych ustaw czytamy, że istotą rozwiązań, które zostaną umieszczone w projekcie ustawy są następujące regulacje:
- przyznanie prawa do korzystania z pomocy obrońcy osobie podejrzanej w określonych przypadkach,
- urealnienie korzystania z pomocy obrońcy przez osoby, wobec których toczy się postępowanie karne,
- umożliwienie poufności kontaktów osób pozbawionych wolności z obrońcą,
- możliwość odmowy dostępu do obrońcy na początkowym etapie postępowania (niezwłoczne przesłuchanie osoby bez udziału obrońcy w przypadku konieczności zabezpieczenia dowodów przed ich utratą lub zniekształceniem oraz zapobieżenia zagrożeniu dla życia lub zdrowia osoby),
- doprecyzowaniu kwestii informowania osób trzecich i organów konsularnych o pozbawieniu wolności.
Skutki wprowadzenia nowych przepisów
Zaproponowane rozwiązania będą miały zdecydowany wpływ na działania prowadzone przez organy ścigania, ponieważ z zapisów dyrektywy oraz proponowanych przez rząd rozwiązań można wyprowadzić wiele nowych praw i obowiązków. Analizując zapisy dyrektywy oraz informację umieszczone na stronach Biuletynu Informacji Publicznej, możemy wnioskować, że wdrożenie nowych rozwiązań do Kodeksu postępowania karnego może skutkować ograniczeniem uprawnień służb i rozszerzeniem praw przysługujących podejrzanemu oraz oskarżonemu.
O szczegółowych rozwiązaniach zaproponowanych przez Radę Ministrów i ich wpływie na Państwa codzienną działalność, będziemy informować w kolejnych wpisach na naszym blogu.
