Share
Przestępstwo korupcyjne należy do tego rodzaju czynów, do których zaistnienia muszą być zaangażowane obie strony: wręczający i przyjmujący korzyść majątkową lub osobistą. W pierwszym przypadku jest to tzw. łapownictwo czynne (przekupstwo) w drugim przypadku tzw. łapownictwo bierne (sprzedajność). Oba czyny popełnione przez te osoby są karalne i obie strony ponoszą taką samą odpowiedzialność.
Polski kodeks karny dopuszcza jednak możliwość uniknięcia odpowiedzialności przez jedną ze stron – osobę, która wręczyła łapówkę – jest to tzw. klauzula niekaralności.
Przy czym, aby skorzystać z tej procedury, muszą być spełnione pewne warunki:
korzyść majątkowa lub osobista albo jej obietnica została przyjęta,a wręczający łapówkę:
- powiadomił organy ścigania o tym przestępstwie,
- poinformował organy ścigania zanim się dowiedziały o przestępstwie,
- ujawnił wszystkie istotne okoliczności przestępstwa.
W praktyce oznacza to, że to wręczający łapówkę, musi wyjść z inicjatywą (to on musi poinformować Policję, CBA itp.) oraz musi powiedzieć o wszystkich okolicznościach zaistniałego przestępstwa, a nie tylko o fragmencie zdarzeń.
Przepisy prawa nie przesądzają, w jaki sposób ma być dokonane zgłoszenie. Zgłoszenie może być złożone osobiście lub pisemnie (ze względów procesowych nie może być to pismo anonimowe).
W przypadku zastosowania tej klauzuli, organ ścigania nie wszczyna postępowania przeciwko tej osobie, która wręczyła korzyść, natomiast wszczęte postępowanie umarza.
Poinformowanie Policji czy CBA nie uchyla jednak przestępności czynu, dalej będzie to przestępstwo, a druga strona – osoba przyjmująca łapówkę, będzie odpowiadała karnie.
Z tego przepisu mogą skorzystać wyłącznie osoby wręczające łapówkę i procedura ta może mieć zastosowanie nawet wtedy, gdy z inicjatywą łapówki wyszedł dający, który następnie złożył zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa.
Klauzula niekaralności, przy spełnieniu ww. warunków, może być zastosowana w stosunku do sprawców takich przestępstw jak:
- przekupstwa urzędniczego (czyli przekupstwa osoby pełniącej funkcje publiczne),
- przekupstwa gospodarczego,
- płatnej protekcji,
- korupcji w sporcie.
Klauzula ta może być także zastosowana w przypadku wręczenia korzyści osobie związanej z wytwarzaniem lub obrotem lekami, środkami spożywczymi specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobami medycznymi podlegającymi refundacji ze środków publicznych (art. 54 ust. 6 o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych).
Celem wprowadzenia tych przepisów było rozbicie powstałej w wyniku przestępstwa więzi – zmowy milczenia sprawców, czyli osoby która wręczyła i osoby która przyjęła korzyść oraz zebranie dostarczających dowodów na wszczęcie procedury karnej.
Wracając do informacji podanej na stronie Centralnego Biura Antykorupcyjnego nakłaniającej do skorzystania z klauzuli niekaralności w konkretnej sprawie prowadzonej przez te biuro, można domniemywać, że funkcjonariusze CBA posiadają już pewną wiedzę (operacyjną) o całym procederze lub może nawet o potencjalnych sprawcach przestępstwa korupcyjnego (kolejnych osobach, które wręczyły korzyść). Prawdopodobnie jednak wiedza zgromadzona na obecnym etapie prowadzonego postępowania nie pozwala na rozszerzenie czynności procesowych na inne osoby.
Nie oznacza to jednak, że wkrótce CBA nie będzie miało kolejnych informacji i dowodów. Wtedy jednak, gdy organ ten będzie miał już wiedzę o osobach wręczających i rozpocznie odpowiednie czynności procesowe, nie będzie można już skorzystać z klauzuli niekaralności.
Celem więc Centralnego Biura Antykorupcyjnego jest szybsze i skuteczne zebranie wszystkich materiałów dowodowych o całym mechanizmie przestępstwa (a nie jego części) oraz o wszystkich osobach zaangażowanych.
