Nowa ustawa o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu – szczelność, technologia, koordynacja

5 maja br. Minister Rozwoju i Finansów przedstawił projekt ustawy o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Ustawa służy wdrożeniu Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady UE  w sprawie zapobiegania wykorzystywaniu systemu finansowego do prania pieniędzy i finansowania terroryzmu. Dnia 12 maja br. upłynął tygodniowy termin na zgłaszanie uwag w konsultacjach publicznych, uzgodnieniach i opiniowaniu. Tak krótki czas wynika z konieczności implementacji dyrektywy do dnia 26 czerwca 2017 r. Obecnie w Ministerstwie Rozwoju i Finansów trwa analiza zgłoszonych uwag. Następnym etapem prac nad projektem będzie rozpatrzenie proponowanego aktu przez Komitet ds. Europejskich, który przeanalizuje zgodność projektowanych rozwiązań z prawem UE i prawidłowość dokonywanej ustawą implementacji.

Zgodnie z uzasadnieniem projektu celem nowej ustawy jest nie tylko dostosowanie polskich przepisów do przepisów Dyrektywy 2015/849 i zaleceń Financial Action Task Force (FATF), ale również realizacja rekomendacji Komitetu Ekspertów ds. Oceny Środków Zapobiegania Praniu Pieniędzy i Finansowaniu Terroryzmu – MONEYVAL, zawartych w raporcie z przeprowadzonej w 2013 r. ewaluacji polskiego systemu przeciwdziałania praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Nowe przepisy uwzględniają również doświadczenia związane ze stosowaniem obowiązującej obecnie ustawy z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu (Dz.U. z 2016 r. poz. 299 z późn. zm.).

CO SIĘ ZMIENIA?

Projektowana regulacja zwiększa obowiązki sprawozdawcze spoczywające dotąd na przedsiębiorcach, jednocześnie rozciągając je na kolejne branże.

Projekt zakłada rozszerzenie katalogu adresatów obowiązków związanych z zapobieganiem praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu. Zgodnie z przedstawioną przez resort propozycją regulacja obejmie przedsiębiorców, którzy dokonują lub przyjmują transakcje gotówkowe o równowartości 10 tys. euro, podczas gdy do tej pory próg ten wynosił 15 tys. euro. Ustawa rozszerza również obowiązki raportowania na przedsiębiorców działających w sektorze walut wirtualnych. Dotychczas rynek kryptowalut pozostawał poza obszarem zainteresowania ustawodawcy w zakresie regulacji związanych z procederem prania pieniędzy. Tymczasem doświadczenia ostatnich lat pokazały, że przestępcy coraz chętniej sięgają po wirtualne waluty. Rozwój sektora zmierza w kierunku zwiększania anonimowości użytkowników, przyspieszania transakcji i dalszego uniezależniania rynku od krajowych regulacji prawnych. W tak sprzyjających warunkach powstają wyspecjalizowane giełdy on-line, których jedynym celem wydaje się wprowadzanie do legalnego obrotu wirtualnych pieniędzy uzyskanych z niejasnych źródeł.

Również przedsiębiorcy, którzy są adresatami obowiązujących obecnie przepisów  powinni  spodziewać się poszerzenia swoich obowiązków sprawozdawczych, obniżony zostanie bowiem do 15 tys. zł próg raportowania o transakcjach gotówkowych. Jednocześnie wzrosną kary za brak współpracy z Generalnym Inspektorem Informacji Finansowej z dotychczasowych 750 tys. euro do 5 mln euro lub, dla podmiotów posiadających osobowość prawną, do wysokości 10% przychodów.

Nowa regulacja nie obejmie natomiast przedsiębiorców prowadzących domy aukcyjne, antykwariaty, działalność factoringową, działalność w zakresie obrotu metalami lub kamieniami szlachetnymi i półszlachetnymi oraz sprzedaży komisowej. Podmioty te nie będą już podlegały obowiązkom wynikającym z ustawy.

Zmianie mają też ulec przepisy dotyczące wstrzymywania transakcji i blokowania rachunków bankowych, w projekcie doprecyzowano ponadto zasady współpracy Generalnego Inspektora Informacji Finansowej z zagranicznymi jednostkami analityki finansowej i Europolem oraz dookreślono zadania Komitetu Bezpieczeństwa Finansowego.

ZASADA OCENY RYZYKA

Regulacja Dyrektywy, którą implementuje projekt oparta jest na zasadzie analizy ryzyka. W poprzednim stanie prawnym obowiązek przeprowadzania analizy ryzyka dotyczył przede wszystkim instytucji obowiązanych (adresatów obowiązków sprawozdawczych) – teraz część odpowiedzialności w tym zakresie będzie spoczywała również na państwach członkowskich i organach Unii. Komisja Europejska jako pierwsza zobowiązana będzie do przedstawienia oceny ryzyka, na której następnie opierać się będą państwa członkowskie i instytucje obowiązane. Ocena ryzyka powinna być dokonywana dla każdego sektora lub obszaru zagrożonego ryzkiem prania pieniędzy i finansowania terroryzmu.

dr Anna Hlebicka-Józefowicz
Adwokat, Partner

anna.hlebicka-jozefowicz@dzp.pl

Magdalena Kolczyńska