Prokuratura Europejska

Przestępstwa, oszustwa oraz niewłaściwa realizacja funduszy europejskich w Unii Europejskiej dotyczą każdego obywatela. Znalezienie oraz postawienie przed sądem sprawców przestępstw mających wpływ na interesy finansowe Unii stało się nowym priorytetem unijnego ustawodawcy. Komisja zaproponowała tekst rozporządzenia w sprawie utworzenia Prokuratury Europejskiej, a w październiku bieżącego roku 20 państw członkowskich zgodziło się na jej powołanie.

Do współpracy w tym zakresie nie zadeklarowała się Polska, Irlandia, Malta, Węgry oraz Szwecja. Państwa te popierają ideę powołania Prokuratury Europejskiej („EPPO” – European Public Prosecutor’s Office), ale wyrażają różne obawy dotyczące szerokich kompetencji organu. Państwa te będą mogły dołączyć do współpracy z EPPO w każdej chwili. Powołanie EPPO jest realizacją postanowień art. 86 Traktatu o Funkcjonowaniu UE.

CZYM JEST PROKURATURA EUROPEJSKA?

EPPO będzie niezależnym organem Unii posiadającym uprawnienia do badania i ścigania nadużyć finansowych UE i innych przestępstw mających wpływ na interesy finansowe Unii, tj. przestępstw dotyczących funduszy unijnych przekraczających kwotę 10 000 EUR oraz transgranicznych przestępstw VATowskich przekraczających kwotę 10 mln EUR. Utworzenie EPPO wprowadza także znaczną zmianę sposobu ich ochrony. Ma łączyć europejskie i krajowe działania w zakresie egzekwowania prawa w jednolite i skuteczniejsze podejście do zwalczania nadużyć finansowych UE.

Obecnie tylko organy krajowe mogą badać i ścigać nadużycia finansowe UE. Ich kompetencje zatrzymują się na granicy państw. Istniejące organy Unii takie jak OLAF, Eurojust i Europol nie mają uprawnień do prowadzenia dochodzeń w sprawach karnych. EPPO wypełni tę lukę instytucjonalną. Będzie ona posiadać wyłączną ogólnoeuropejską jurysdykcję w celu zajęcia się podejrzeniami o zachowanie przestępcze objęte zakresem jej kompetencji. Z uwagi na fakt, że większość przestępstw godzących w interesy finansowe Unii ma charakter międzynarodowy, prowadzenie dochodzeń i ściganie przestępców również musi mieć wymiar transgraniczny.

STRUKTURA

EPPO będzie organem Unii o zdecentralizowanej strukturze. Urząd EPPO będzie administrowany przez europejskiego prokuratora, ale dochodzenia będą zasadniczo przeprowadzane przez jego lokalnych „zastępców” zlokalizowanych w każdym państwie członkowskim. Liczba tzw. prokuratorów delegowanych zostanie pozostawiona państwom członkowskim, ale obowiązkowy będzie co najmniej jeden. Europejscy prokuratorzy delegowani będą integralną częścią EPPO, ale nadal będą pełnić swoje funkcje jako prokuratorzy krajowi. Podczas działania w ramach EPPO będą oni w pełni niezależni od krajowych organów ścigania. Struktura ta doprowadzi do synergii między europejskim i krajowym procesem decyzyjnym. Zapewnić to ma większy poziom efektywności EPPO. Prokurator europejski będzie mógł uczestniczyć w postępowaniach prowadzonych przed sądami państw członkowskich, gdzie wnosić będzie akt oskarżenia.

Jak podaje Komisja Europejska rocznie Unia traci co najmniej 50 mld EUR dochodów z podatku VAT z powodu transgranicznych oszustw, obchodzenia przepisów krajowych i uciekania przed postępowaniami karnymi.  Z kolei 638 mln EUR to kwota jaka została zgłoszona w 2015 roku Komisji w obszarze przestępstw finansowych innych niż VATowskie. Liczby są ogromne, dlatego nic dziwnego, że zapobieganie przestępstwom finansowym, a szczególnie VATowskim, stało się celem organów unijnych. Czekamy na wyznaczenie osoby, która obejmie urząd i pierwsze sukcesy EPPO.