Nadchodzące zmiany prawne dla branży e-Commerce (i nie tylko)

Obecna sytuacja związana z pandemią COVID-19, ale także w szczególności rozwój nowych technologii, ma niewątpliwy wpływ na wzrost branży handlu elektronicznego. Przedsiębiorcy z wykorzystaniem Internetu zawierają każdego dnia niezliczone ilości rozmaitego rodzaju umów z różnymi podmiotami. Przy tym należy mieć na uwadze również to, że prowadzenie działalności w Internecie wiąże się z koniecznością spełnienia szeregu obowiązków prawnych, z których niektóre mogą w najbliższych miesiącach ulec zmianie.

Przedsiębiorca też konsument?

W świetle obecnie obowiązujących regulacji, za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Wejście w życie 1 stycznia 2021 r. nowych przepisów prawnych nie zmieni powyższej definicji, ale przyzna niektóre uprawnienia przysługujące do tej pory wyłącznie konsumentom również osobom fizycznym, które zawierają umowę bezpośrednio związaną z ich działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla niej charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Nowe przepisy prawne nie zrównają wspomnianego wyżej podmiotu z konsumentem, a jedynie dokonają przyznania mu niektórych uprawnień, które do tej pory przysługiwały wyłącznie konsumentom.

Przedmiotowe zmiany zostaną wprowadzone do Kodeksu cywilnego, jak również do Ustawy o prawach konsumenta. W efekcie, przedsiębiorcy w przypadku zawierania umów (np. umów sprzedaży) ze wspomnianymi w poprzednim akapicie podmiotami, powinni dokonać analizy swoich ogólnych warunków umów, wzorów umów lub regulaminów czy stron internetowych pod kątem zgodności z nowymi przepisami prawnymi, przykładowo w zakresie ewentualnego stosowania tzw. niedozwolonych postanowień umownych. Co ważne, wspomniane zmiany prawne wchodzą w życie 1 stycznia 2021 r. i nie będą mieć zastosowania do umów zawartych przed dniem 1 stycznia 2021 r.

O nowym (starym?) przepisie na ciasteczka słów kilka

Nierzadkim zjawiskiem jest wykorzystywanie na stronach internetowych w różnych celach plików cookie lub podobnych technologii. Korzystanie z takich rozwiązań może wymagać odpowiedniego dostosowania strony internetowej do obowiązującego prawa, co może obejmować m.in. konieczność sporządzenia polityki prywatności i plików cookie lub komunikatu o plikach cookie.

W najbliższym czasie może wejść w życie ustawa Prawo komunikacji elektronicznej, która zastąpi dotychczas obowiązujące Prawo telekomunikacyjne. Ostatni projekt ww. aktu prawnego opublikowany został 29 lipca 2020 r., a przedmiotowa ustawa, z wyłączeniem niektórych przepisów, miałaby zgodnie z projektem wejść w życie już w dniu 21 grudnia 2020 r. W przedmiotowym projekcie podobnie jak w Prawie telekomunikacyjnym, przewidziano m.in. regulacje dotyczące plików cookie, w tym w zakresie odpowiedniego informowania użytkownika końcowego, a także wymogu uzyskiwania stosownej zgody. Co jeszcze wynika z projektu Prawa komunikacji elektronicznej, do uzyskania zgody użytkownika końcowego stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie danych osobowych.

Tak jak w Prawie telekomunikacyjnym, również w Prawie komunikacji elektronicznej, za niedostosowanie swoich rozwiązań, w szczególności w zakresie plików cookie, do obowiązujących przepisów prawnych przewidziano możliwość nałożenia kary przez Prezesa UKE. Przedmiotowa kara może zostać nałożona w wysokości do 3% przychodu ukaranego podmiotu osiągniętego w poprzednim roku kalendarzowym. Co więcej, nawet jeśli podmiot zaprzestał naruszania prawa lub naprawił wyrządzoną szkodę, jeśli przemawiają za tym czas trwania, zakres lub skutki naruszenia – Prezes UKE może w dalszym ciągu nałożyć na taki podmiot karę.

Oczywiście nie należy także zapominać o obowiązkach prawnych wynikających z przepisów RODO, ponieważ w przypadku przetwarzania danych osobowych za pośrednictwem plików cookie, dodatkowo kara może zostać nałożona również przez stosowny organ nadzorczy ds. ochrony danych osobowych na podstawie przepisów dotyczących ochrony danych osobowych.

Marketing bezpośredni i informacja handlowa all inclusive

W projekcie Prawa komunikacji elektronicznej przewidziano przepisy odnoszące się do marketingu bezpośredniego, jak również przesyłania informacji handlowej. Obecnie przedmiotowa materia regulowana jest przez Prawo telekomunikacyjne (które zostanie zastąpione przez Prawo komunikacji elektronicznej) oraz Ustawę o świadczeniu usług drogą elektroniczną (której art. 10 zostanie prawdopodobnie uchylony).

Zgodnie z projektem Prawa komunikacji elektronicznej, zakazane jest (1) używanie automatycznych systemów wywołujących lub (2) używanie telekomunikacyjnych urządzeń końcowych, w szczególności w ramach korzystania z usług komunikacji interpersonalnej – dla celów przesyłania niezamówionej informacji handlowej w rozumieniu Ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną, w tym marketingu bezpośredniego, do oznaczonego odbiorcy, będącego użytkownikiem końcowym, chyba że uprzednio wyraził on na to zgodę. Nowe przepisy wskazują, że przedmiotowa zgoda może być wyrażona przez udostępnienie przez użytkownika końcowego identyfikującego go adresu poczty elektronicznej. Jak już została to wskazane wyżej, tak też i w tym przypadku, do uzyskania zgody użytkownika końcowego w ramach projektu Prawa komunikacji elektronicznej, stosuje się odpowiednio przepisy o ochronie danych osobowych.

W niniejszym przepisie uregulowano również to, że używanie środków dla przesyłania niezamówionej informacji handlowej, w tym marketingu bezpośredniego, nie może odbywać się na koszt użytkownika końcowego. Ponadto zgodnie z projektowanymi zmianami, działanie w tym zakresie, które jest niezgodne z odpowiednimi przepisami, stanowi czyn nieuczciwej konkurencji w rozumieniu Ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, dlatego przy prowadzeniu tego typu działalności trzeba mieć również na względzie przedmiotową ustawę.

W Prawie komunikacji elektronicznej podobnie jak w Prawie telekomunikacyjnym, za niedostosowanie swojej działalności do regulacji prawnych dotyczących marketingu bezpośredniego lub przesyłania informacji handlowej uregulowano możliwość nałożenia przez Prezesa UKE kary. W przypadku przedmiotowego projektu ustawy, Prezes UKE może nałożyć karę w wysokości nawet do 3% przychodu ukaranego podmiotu osiągniętego w poprzednim roku kalendarzowym lub do 1 mln złotych, przy czym zastosowanie ma kwota wyższa. Co więcej, Prezes UKE może nałożyć przedmiotową karę, nawet w przypadku zaprzestania naruszania prawa lub naprawienia wyrządzonej szkody, jeśli przemawiają za tym czas trwania, zakres lub skutki naruszenia.

Należy mieć również na uwadze stosowne przepisy RODO, ponieważ w przypadku bezprawnego przetwarzania danych osobowych w celach marketingu bezpośredniego lub przesyłania informacji handlowej, dodatkowa kara może zostać także nałożona przez stosowny organ nadzorczy ds. ochrony danych osobowych.

Podsumowanie

Omówione wyżej zmiany prawne mogą wiązać się z koniecznością aktualizacji ogólnych warunków umów, wzorów umów czy regulaminów stosowanych po 1 stycznia 2021 r. wobec osób fizycznych, które zawierają umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla niej charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. W praktyce przedmiotowa zmiana może przykładowo oznaczać dla przedsiębiorców konieczność analizy dokumentacji wykorzystywanej w stosunkach prawnych ze wspomnianymi wyżej podmiotami, przykładowo pod kątem możliwości stosowania tzw. niedozwolonych postanowień umownych.

Ponadto po wejściu w życie Prawa komunikacji elektronicznej, dodatkowej analizy może wymagać strona internetowa, w szczególności pod kątem przepisów prawnych dotyczących plików cookie lub marketingu bezpośredniego/przesyłania informacji handlowej. Niedostosowanie się do odpowiednich przepisów prawnych może wiązać się nałożeniem kary przez odpowiedni organ nadzorczy (np. przez Prezesa UKE lub w przypadku przetwarzania danych osobowych, także przez Prezesa UODO). Istotne jest też to, że w świetle przedmiotowego projektu ustawy, przesyłanie niezamówionej informacji handlowej może również stanowić czyn nieuczciwej konkurencji. Co wymaga podkreślenia, omówione wyżej przepisy Prawa komunikacji elektronicznej wciąż stanowią wyłącznie projekt ustawy i do czasu ich wejścia w życie mogą jeszcze ulec zmianie.