Rosja ogranicza możliwość ubiegania się o odszkodowanie za naruszenie praw własności intelektualnej

Zgodnie z postanowieniem Rządu Federacji Rosyjskiej z 6 marca 2022 r. osoby fizyczne i prawne z państw uznanych za „nieprzyjacielskie” nie otrzymają odszkodowania za nieuprawnione wykorzystanie ich wynalazku, wzoru użytkowego lub wzoru przemysłowego na mocy decyzji Rządu Federacji Rosyjskiej w przypadkach związanych z zapewnieniem obronności i bezpieczeństwa państwa lub ochroną życia i zdrowia obywateli.

Dotychczasowy stan prawny

Rząd Federacji Rosyjskiej postanowieniem z dnia 6 marca 2022 r. Nr 299 (link do oryginalnego dokumentu w języku rosyjskim) dokonał zmiany punktu 2 metodyki przyjętej jego postanowieniem z dnia 18 października 2021 r. Nr 1767. Powyższa metodyka reguluje istotną problematykę, dotyczącą wysokości odszkodowania, wypłacanego uprawnionemu z praw wyłącznych w razie przyjęcia decyzji o wykorzystaniu wynalazku, wzoru użytkowego lub wzoru przemysłowego bez jego zgody, oraz warunków wypłaty tego odszkodowania. Do takiego przypadku odnosi się art. 1260 pkt 1 Kodeksu Cywilnego Federacji Rosyjskiej (część czwarta) z dnia 18 grudnia 2006 r. Nr 230-FZ, zgodnie z którym Rząd Federacji Rosyjskiej może w koniecznych przypadkach, związanych z zapewnieniem obronności i bezpieczeństwa państwa, ochroną życia i zdrowia obywateli, przyjąć decyzję o wykorzystaniu wynalazku, wzoru użytkowego lub wzoru przemysłowego bez zgody podmiotu uprawnionego z praw wyłącznych do tych przedmiotów własności przemysłowej, niezwłocznie o tym go powiadamiając, z wypłatą na jego rzecz stosownego odszkodowania. Zgodnie z ustępem drugim powyższego artykułu rosyjskiego kodeksu cywilnego, metodykę ustalenia wysokości odszkodowania oraz warunków jego wypłaty zatwierdza Rząd Federacji Rosyjskiej.

Wedle punktu drugiego powyższej metodyki z dnia 18 października 2021 r. wysokość odszkodowania wynosi 0,5 procenta rzeczywistego zysku, uzyskanego przez osobę, która wykorzystała wynalazek, wzór użytkowy lub wzór przemysłowy bez zgody podmiotu uprawnionego, z tytułu wytwarzania i wprowadzania do obrotu towarów, wykonania prac lub usług, dla których wytworzenia lub wykonania był wykorzystany dany wynalazek, wzór użytkowy lub wzór przemysłowy.

Zmiana metodyki ustalania odszkodowania

Na skutek zmiany wprowadzonej postanowieniem z dnia 6 marca 2022 r. powyższy punkt drugi metodyki został uzupełniony o postanowienie, zgodnie z którym w przypadku podmiotów uprawnionych, powiązanych z innymi państwami, które dopuszczają się nieprzyjacielskich działań względem rosyjskich osób prawnych i osób fizycznych, wysokość odszkodowania wynosi „0 procent” rzeczywistego zysku, uzyskanego przez osobę, która wykorzystała wynalazek, wzór użytkowy lub wzór przemysłowy bez zgody podmiotu uprawnionego, z tytułu wytwarzania i wprowadzania do obrotu towarów, wykonania prac lub usług, dla których wytworzenia lub wykonania był wykorzystany dany wynalazek, wzór użytkowy lub wzór przemysłowy. Powyższe postanowienie weszło w życie z chwilą jego opublikowania.

Państwa „nieprzyjacielskie”

Listę państw, które Federacja Rosyjska uznała za „dopuszczające się nieprzyjacielskich działań” względem osób prawnych i osób fizycznych z Rosji, zatwierdzono rozporządzeniem Rządu Federacji Rosyjskiej z dnia 5 marca 2022 r. Nr 430-r. Obejmuje ona następujące państwa: Albanię, Andorę, Australię, Czarnogórę, Islandię, Japonię, Kanadę, Koreę Południową, Liechtenstein, Macedonię Północną, Mikronezję, Monako, Norwegię, Nową Zelandię, państwa członkowskie Unii Europejskiej, w tym Polskę, San Marino, Singapur, Szwajcarię, Tajwan, Ukrainę, USA oraz Wielką Brytanię, w tym Jersey, Anguillę, Brytyjskie Wyspy Dziewicze i Gibraltar. Zgodne z treścią zmian zaproponowanych do przedmiotowej metodyki z dnia 18 października 2021 r. ustalanie zerowej wysokości procentowej odszkodowania odnosić się będzie m.in. do podmiotów uprawnionych z praw wyłącznych do wynalazku, wzoru użytkowego lub wzoru przemysłowego, którzy są obywatelami ww. państw, mają w tych państwach swoją siedzibę lub prowadzą podstawową działalność gospodarczą na terytorium tych państw.

Konsekwencje na tle prawa międzynarodowego

Postanowienie Rządu Federacji Rosyjskiej stanowi jawne naruszenie Konwencji Związkowej Paryskiej z dnia 20 marca 1883 roku o ochronie własności przemysłowej, której Federacja Rosyjska jest stroną. W świetle art. 2 ust. 1 tego aktu prawa międzynarodowego w sprawach ochrony własności przemysłowej osobom fizycznym i prawnym któregokolwiek Państwa będącego stroną Konwencji powinny przysługiwać w Federacji Rosyjskiej takie same korzyści, jakie rosyjskie prawo zapewnia rosyjskim osobom fizycznym i prawnym. Tym samym osoby ze wszystkich państw będących stroną Konwencji powinny mieć zapewnione tę samą ochronę oraz te same środki prawne przeciw wszelkiemu naruszeniu ich praw, z zastrzeżeniem dopełnienia warunków i formalności wymaganych od rosyjskich osób fizycznych i prawnych. Wprowadzenie zróżnicowania wysokości odszkodowania za nieuprawnione korzystanie z wynalazków, wzorów użytkowych i wzorów przemysłowych ze względu na państwo pochodzenia uprawnionego godzi tym samym w jedną z podstawowych zasad Konwencji paryskiej – zasadę narodowego traktowania.

Możliwe dalsze kroki rosyjskich władz w zakresie zagranicznej własności intelektualnej

Powyższe ograniczenia dotyczą na obecną chwilę jedynie praw wyłącznych na wynalazki, wzory użytkowe oraz wzory przemysłowe, jednak Ministerstwo Rozwoju Federacji Rosyjskiej rozważa także wprowadzenie podobnych restrykcji w przypadku praw ochronnych na znaki towarowe oraz praw autorskich do programów komputerowych i innych utworów. Może mieć to związek z planowaną nacjonalizacją przedsiębiorstw, które wycofały się z rosyjskiego rynku, i w rezultacie – przejęcia własności intelektualnej tych podmiotów. W obecnej sytuacji obrona przed takimi działaniami może być bardzo utrudniona.

Marcin Stępień
Associate

marcin.stepien@dzp.pl

Michał Nita
Associate

Michal.Nita@dzp.pl

Jarosław Konecko
Radca Prawny, Senior Associate

jaroslaw.konecko@dzp.pl