SharePrzyjęty w Sejmie ministerialny projekt ustawy o zmianie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz niektórych innych ustaw zakłada m.in., że od 1 stycznia 2016 roku zmienione zostaną zasady wydawania zwolnień lekarskich pracownikom oraz udzielania urlopów ojcom-pracownikom samotnie wychowującym dzieci. Obecnie nowelizacją zajmuje się Senat.
1. E-zwolnienia lekarskie
W obecnym stanie prawnym jest tak, że lekarz uprawniony jest przez ZUS do wystawiania zaświadczeń lekarskich o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby lub pobytu w szpitalu albo konieczności osobistego sprawowania przez ubezpieczonego opieki nad chorym członkiem rodziny. Zaświadczenia lekarskie wystawiane są na odpowiednim druku, zgodnym ze wzorem określonym w rozporządzeniu. Takie druki otrzymuje zarówno ZUS, jak i płatnik składek.
W przyjętej przez Sejm nowelizacji wystawianie i przesyłanie zaświadczeń lekarskich ma się odbywać zasadniczo w formie elektronicznej z wykorzystaniem kwalifikowanego certyfikatu lub profilu zaufanego ePUAP, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego udostępnionego przez ZUS.
W trakcie wizyty lekarskiej lekarz uzyska w systemie teleinformatycznym dostęp do danych ubezpieczonego, jego płatników składek, a także członków rodziny, gdy zwolnienie od wykonywania pracy związane będzie z koniecznością sprawowania osobistej opieki. W elektronicznym zaświadczeniu natomiast lekarz wpisywać będzie dane wynikające z oceny stanu zdrowia pacjenta np. numer statystyczny choroby, okres niezdolności do pracy.
Wystawione w ten sposób zaświadczenie lekarskie – po autoryzacji przez lekarza – automatycznie zostanie przekazane na elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS. Na profilu płatnika składek (pracodawcy) informacja o zwolnieniu lekarskim pojawi się w dniu następnym po jego wystawieniu. Tym samym, w porównaniu do obecnej sytuacji, znacząco skrócony zostanie czas oczekiwania przez płatnika składek na potwierdzenie przez pracownika okoliczności usprawiedliwiających jego nieobecność w pracy.
Zarówno lekarze, jak i płatnicy składek będą mieli obowiązek założenia swoich profilów informacyjnego w systemie udostępnionym przez ZUS.
W dalszym ciągu funkcjonować będą druki tradycyjne, lecz w zmienionej formie. Będą one wystawiane na żądanie ubezpieczonego lub w przypadku, gdy płatnik składek nie będzie zobowiązany do założenia profilu informacyjnego w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez ZUS. Takim płatnikiem jest podmiot, który nigdy nie rozliczał składek za więcej niż 5 osób. W tej sytuacji, płatnik składek będzie musiał jednak poinformować ubezpieczonego w pierwszym dniu ubezpieczenia chorobowego, że honoruje jedynie zaświadczenia w wersji wydrukowanej. Dla pewności usprawiedliwienia nieobecności w pracy z powodu choroby pracownika zatrudnionego przez pracodawcę rozliczającego składki za nie więcej niż 5 osób, informacja czy płatnik składek posiada profil informacyjny, będzie udostępniana także lekarzowi.
W okresie przejściowym, tj. do 2017 roku, na wniosek środowiska lekarskiego, obok elektronicznych zwolnień, nadal będą honorowane tradycyjne papierowe druki.
W naszej ocenie, wprowadzenie e-zwolnień należy ocenić pozytywnie. Z całą pewnością poprawi to efektywność procesu obsługi zaświadczeń lekarskich i zwiększy możliwość prowadzenia działań kontrolnych przez ZUS.
2. Urlopy dla samotnych ojców
Obecnie, zgodnie z art. 180 §5 Kodeksu pracy ojciec dziecka może skorzystać z urlopu macierzyńskiego, gdy (i) jest pracownikiem, (ii) matka jest do tego urlopu uprawniona i (iii) wykorzystała pierwsze 14 tygodni urlopu. W praktyce, regulacja ta zezwala na skorzystanie przez ojca dziecka z tej regulacji wtedy, gdy matka dziecka jest równocześnie pracownicą.
Według przyjętej przez Sejm zmiany, poza powyższą sytuacją, ojciec-pracownik będzie miał prawo, po wykorzystaniu po porodzie 8 tygodni urlopu macierzyńskiego przez pracownicę legitymującą się orzeczeniem o niezdolności do samodzielnej egzystencji, której stan zdrowia uniemożliwia sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem, do pozostałej części urlopu macierzyńskiego, z którego matka zrezygnuje.
Ponadto, pracownik-ojciec wychowujący dziecko uzyska prawo do niewykorzystanej części urlopu macierzyńskiego nie tylko, jak obecnie, w przypadku zgonu pracownicy, lecz także w przypadku porzucenia przez nią dziecka w czasie urlopu macierzyńskiego.
Co więcej, ojciec-pracownik uzyska prawo do urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego na warunkach i w okresie, w którym z tych urlopów mogłaby korzystać matka dziecka będąca pracownicą w razie zgonu matki dziecka także niebędącej pracownicą, porzucenia przez nią dziecka, a także posiadania przez matkę niebędącą pracownicą orzeczenia o niezdolności do samodzielnej egzystencji i stanie zdrowia uniemożliwiającym jej sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem.
Urlopu, jak dotychczas, udzielać będzie pracodawca na wniosek i na zasadach podobnych do obecnie przyjętych, przy czym pracownik-ojciec będzie mógł wnieść o udzielenie mu urlopu nawet na jeden dzień przed rozpoczęciem korzystania z niego, a pracodawca będzie zobowiązany go udzielić.
Przyjęte przez Sejm przepisy mają obowiązywać od 1 stycznia 2016 roku. Samą zmianę należy ocenić pozytywnie, albowiem przyznaje ona uprawnienia ojcu-pracownikowi do urlopu macierzyńskiego, urlopu dodatkowego macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego także w innych sytuacjach losowych oraz odrywa możliwość ich uzyskania od pozostawania matki dziecka w zatrudnieniu.
***
Będziemy informować na bieżąco o dalszych etapach nowelizacji.
Łukasz Górzny
Radca Prawny, Senior Associate
+48 660 440 349
lukasz.gorzny@dzp.pl
