Nowa ustawa kominowa

Ustawa o zasadach kształtowania wynagrodzeń osób kierujących niektórymi spółkami wyczerpująco normuje kwestie związane w wynagrodzeniami członków zarządów oraz rad nadzorczych spółek kapitałowych (czyli spółek z o.o. i akcyjnych), w których Skarb Państwa lub samorząd terytorialny ma jakikolwiek udział kapitałowy. Wobec innych podmiotów państwowych, takich jak państwowe przedsiębiorstwa, agencje czy jednostki budżetowe nadal zastosowanie znajdzie ustawa o wynagradzaniu osób kierujących niektórymi podmiotami prawnymi.

Wdrożenie zasad wynagradzania

Osoby reprezentujące na zgromadzeniu wspólników/walnym zgromadzeniu Skarb Państwa lub samorząd oraz członkowie rad nadzorczych powołani z ramienia tych podmiotów będą obowiązani do podejmowania działań zmierzających do wprowadzenia zasad wynagradzania wskazanych w ustawie. Działania te mają polegać przede wszystkim na doprowadzeniu do głosowania w sprawie podjęcia przez organy spółki odpowiednich uchwał. Ustawowe zasady wynagradzania będą zatem w praktyce na pewno uchwalane i stosowane w spółkach, w których udział Skarbu Państwa lub samorządu będzie przewyższał 50%. W spółkach nie kontrolowanych przez Skarb Państwa wprowadzenie ustawowych zasad wynagradzania będzie wymagało pozyskania szabel wśród innych udziałowców.

Wysokość wynagrodzenia

Wynagrodzenie członka zarządu będzie składało się z części stałej i części zmiennej. Ustawa przewiduje pięć poziomów części stałej z widełkami określającymi minimalne i maksymalne wynagrodzenie członka zarządu  Wysokość części stałej będzie zależna od skali działalności spółki, ocenianej z perspektywy:

• poziomu średniorocznego zatrudnienia;
• rocznego obrotu netto;
• sumy aktywów bilansu spółki.

Przynależność do danego poziomu będzie zależała od spełnienia przez spółkę lub grupę kapitałową, dla której podmiot dominujący sporządza skonsolidowane sprawozdanie finansowe, przynajmniej dwóch z trzech powyższych kryteriów w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych.
Wysokość części stałej ustawa określa w wielokrotności podstawy wymiaru wynagrodzenia, czyli średniego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw (w 2016 roku jest to 4.280,39 PLN). Najwyższym możliwym wynagrodzeniem będzie piętnastokrotność podstawy wymiaru (obecnie 64.205,85 PLN).

Część zmienna wynagrodzenia członka zarządu będzie uzależniona od poziomu realizacji celów zarządczych. Do takich celów będąc należeć przede wszystkim wysokość zysku, wzrost produkcji, obniżenie kosztów działalności czy realizacja strategii, inwestycji lub polityki kadrowej. W przypadku spółek realizujących misję lub zadania publiczne, cele zarządcze muszą uwzględniać również realizację tych zadań. Wysokość części zmiennej nie będzie mogła przekroczyć 50% a w największych spółkach 100% wynagrodzenia podstawowego członka zarządu w poprzednim roku obrotowym.

Również wysokość wynagrodzenia członków rad nadzorczych nie będzie mogła przewyższać ustawowych limitów, określonych jako iloczyn podstawy wymiaru wynagrodzenia oraz mnożnika zależnego od skali działalności spółki.

Odstąpienie od ograniczeń

Nowa ustawa kominowa wprowadza znaczne zmiany w możliwościach odstępowania od ustawowych limitów wynagrodzeń. Przede wszystkim przesłanką odstąpienia nie będzie zatrudnienie członka zarządu na podstawie kontraktu menedżerskiego w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, posiadającego nadto ubezpieczenie od odpowiedzialności cywilnej. Zasada ta nie będzie obejmować umów zawartych przed wejściem w życie ustawy.

Od 9 września za odstępstwem od limitów dotyczących części stałej wynagrodzenia muszą przemawiać wyjątkowe okoliczności dotyczące spółki albo rynku na którym ona działa. Jako przykładowe okoliczności ustawa podaje m.in. realizowanie programów konsolidacji spółek, programów inwestycyjnych, czy też projektów z udziałem środków unijnych.

Pozostałe normy

Zgodnie z nową ustawą kominową, jedyną dozwoloną formą zatrudnienia członków zarządów będzie umowa o świadczenie usług zarządzania, zawierana na czas pełnienia funkcji.

Uchwała w sprawie zasad wynagradzania ma przewidywać możliwość wypowiedzenia umowy, z maksymalnie 3 miesięcznym okresem wypowiedzenia, zaś maksymalna odprawa w razie rozwiązania umowy przez spółkę może wynosić trzykrotność części stałej wynagrodzenia. Ponadto członek zarządu nie będzie mógł otrzymywać wynagrodzenia za pełnienie funkcji członka zarządu w podmiotach zależnych od spółki, w której zasiada.

Uchwała ma ponadto regulować kwestie objęcia członka zarządu zakazem konkurencji po ustaniu pełnienia funkcji. Z kwestii najistotniejszych warto wskazać, że okres trwania zakazu konkurencji nie będzie mógł przekroczyć sześciu miesięcy, zaś wysokość kary umownej nie będzie mogła być niższa od odszkodowania przysługującego za cały okres trwania zakazu.

Ustawowe zasady będą musiały być przez spółki przyjęte najpóźniej do dnia zwyczajnego zgromadzenia wspólników/walnego zgromadzenia zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za rok 2016.

Ocena regulacji

Nowa ustawa kominowa stanowi oczywiście jakiś postęp po latach stagnacji i niedostosowywaniu ustawy kominowej do społeczno-gospodarczych realiów. Po pierwsze bowiem, powiązuje ona wynagrodzenie z wielkością oraz wynikami spółki, po drugie tworzy bardziej racjonalny mechanizm odstępowania od ograniczeń.

Zdziwienie musi budzić jednak objęcie ustawą spółek, w których Skarb Państwa nie posiada kontroli kapitałowej. Stanowi to swoiste wyróżnienie państwowego udziałowca mniejszościowego, który będzie miał wręcz obowiązek podjęcia próby wprowadzenia ustawowych ograniczeń wynagradzania kierownictwa prywatnej spółki i abstrahuje od stosunku dominacji wyrażonego w prawie spółek handlowych. Z uwagą trzeba śledzić, jaka praktyka ukształtuje się w tym zakresie.