O zbiegu potrąceń z wynagrodzenia pracownika słów kilka…

Jakiś czas temu zwrócił się do nas Klient z problemem dotyczącym zbiegu zajęć komorniczych świadczeń alimentacyjnych oraz niealimentacyjnych. Pracownik zarabiając kwotę 4.000,00 zł netto miał zajęte wynagrodzenie na kwotę 200,00 zł tytułem alimentów oraz kwotę 2.200,00 zł tytułem innych należności (niespłacone kredyty). Problem dotyczył sposobu obliczania dopuszczalnej granicy potrąceń zgodnie z obowiązującymi przepisami, o czym dokładnie poniżej.

Przybliżając zagadnienie potrąceń przypomnieć należy, że z uwagi na wagę oraz specyfikę świadczenia alimentacyjne korzystają z pierwszeństwa przed innymi należnościami, dlatego egzekwowane są w pierwszej kolejności. Maksymalna granica potrącenia wynosi 3/5 wynagrodzenia oraz co istotne – przepisy nie przewidują kwoty wolnej od potrąceń, zatem nawet jeśli pracownik zarabia minimalne wynagrodzenie za pracę, pracodawca jest zobowiązany do dokonywania potrąceń alimentów. Natomiast inne świadczenia (niealimentacyjne) mogą być egzekwowane maksymalnie do połowy wynagrodzenia. Jednakże w tym przypadku wolna od potrąceń jest kwota minimalnego wynagrodzenia za pracę. Oznacza to, że jeżeli pracownik zarabia wyłącznie minimalne wynagrodzenie, to nie ma możliwości potrącenia z jego wynagrodzenia świadczeń objętych tytułem egzekucyjnym.

O ile potrącanie wyłącznie jednego  z wyżej wymienionych świadczeń w praktyce nie budzi większych wątpliwości, problem pojawia się w sytuacji, gdy następuje zbieg egzekucji alimentacyjnej i niealimentacyjnej, co spotkało naszego Klienta. O zbiegu egzekucji traktuje art. 87 § 4 k.p., zgodnie z którym potrącenia nie mogą przekraczać łącznie 3/5 wynagrodzenia (w omawianym przypadku to 2.400,00 zł). Oznacza to, że jeśli alimenty „pochłaniają” omawiane 3/5 wynagrodzenia, to nie ma podstaw do potrącenia innych należności. Jeśli jednak potrącane alimenty nie wyczerpują tego limitu, pozostałe należności mogą być egzekwowane do tego właśnie progu. Wydawać by się mogło, że przepis jest jasny i w omawianym przypadku pracodawca powinien potrąceń kwotę w wysokości 2.400,00 zł (200,00 zł tytułem alimentów oraz 2.200,00 zł tytułem innych należności), gdyż nie przekracza ona granicy 3/5 wynagrodzenia.

Jednakże nic bardziej mylnego. Otóż należy mieć na uwadze też inne regulacje dotyczące potrąceń, do których wprawdzie art. 87 § 4 k.p. wprost nie odsyła, ale z wykładni systemowej ustawy wynika, iż znajdują one zastosowanie. Mam tu na myśli wspomniany już przepis ograniczający egzekucję niealimentacyjną do połowy wynagrodzenia (art. 87 § 3 pkt 2) k.p.) oraz ograniczenie potrącenia do kwoty wolnej od potrąceń (art. 87¹ § 1 pkt 1) k.p.).

Przekładając powyższe rozważania na konkretnie wskazany powyżej przypadek, sposób dokonywania potrąceń powinien wyglądać następująco:

• 4.000,00 zł – wynagrodzenie netto (baza do potrąceń)
• 1.459,00 zł – kwota netto wolna od potrąceń w 2017 r.
• 2.400,00 zł – 3/5 wynagrodzenia netto, czyli maksymalna wysokość potrąceń alimentacyjnych i niealimentacyjnych łącznie
• 200,00 zł – kwota alimentów potrącana w pierwszej kolejności,
• 2.200,00 zł – kwota pozostała do maksymalnego progu potrąceń przy zbiegu egzekucji, która jest potrącana na należności niealimentacyjne (2.400,00 zł – 200,00 zł); jednakże kwota ta jest wyższa niż granica 1/2 przewidziana w art. 87 § 3 pkt 2) k.p., która wynosi 2.000,00 zł (1/2 z 4.000,00 zł), a zatem potrąceniu podlega wyłącznie kwota w wysokości 2.000,00 zł,
• 1.800,00 zł – wysokość wynagrodzenia netto wypłacana pracownikowi po potrąceniach (4.000,00 zł – 200,00 zł – 2.000,00 zł); wysokość wypłacanego wynagrodzenia jest jednocześnie kwotą wyższą niż wolna od potrąceń.

Justyna Tyc-Brzosko
Radca Prawny, Senior Associate

justyna.tyc@dzp.pl