Jakość handlowa artykułów rolno spożywczych – nowe kompetencje, obszary i techniki urzędowej kontroli

Ustawa o jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych („ustawa jhars”) była kilkukrotnie nowelizowana w 2022 r., w tym w zakresie jakości handlowej wyrobów winiarskich, rejestru rzeczoznawców i kompetencji inspekcji co do artykułów pochodzących z produkcji ekologicznej.

Biorąc pod uwagę wpływ nowych przepisów na rynek, kluczową nowelizację ustawy opublikowano w dzienniku urzędowym z dnia 4 listopada 2022 r.  Od dnia 19 listopada br., stosowana jest zasadnicza większość nowych przepisów, w tym dotyczących definicji artykułu rolno-spożywczego, oraz  kompetencji, technik i zasad urzędowych kontroli jakości handlowej artykułów rolno-spożywczych oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Celem wprowadzonych zmian było umożliwienie skuteczniejszej kontroli oraz wywarcie pozytywnego wpływu na dbałość przedsiębiorców odnośnie jakości artykułów wprowadzanych na rynek.

Definicja artykułu rolno-spożywczego

Do czasu wejścia w życie nowelizacji ustawy jhars, artykuły rolno-spożywcze oznaczały produkty rolne, runo leśne, dziczyznę, organizmy morskie i słodkowodne w postaci surowców, półproduktów oraz wyrobów gotowych otrzymywanych z tych surowców i półproduktów, w tym środki spożywcze. To pojęcie zostało jednak doprecyzowane również o „pasze przeznaczone dla zwierząt domowych”. Jednocześnie, w uzasadnieniu do ustawy zostało podkreślone, że powyższa zmiana nie stanowi rozszerzenia zakresu znaczeniowego ww. pojęcia. Jej celem jest wyłącznie doprecyzowanie definicji artykułu rolno-spożywczego, tak aby uniknąć ewentualnych wątpliwości interpretacyjnych.

Kontrola artykułów rolno-spożywczych oferowanych przez internet

Nowelizacja ustawy jhars wprowadziła pojęcie „sprzedaży na odległość”, która oznacza wprowadzanie do obrotu artykułów w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość, bez jednoczesnej fizycznej obecności stron, z wyłącznym wykorzystaniem co najmniej jednego środka porozumiewania się na odległość.

Jednocześnie, określono tryb kontroli sprzedaży na odległość, nieznany wcześniej ustawie jhars. Z kontrolą sprzedaży na odległość związane jest również wprowadzone do ustawy pojęcie „zakupu kontrolnego”, który przyznaje pracownikom Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych („IJHARS”) możliwość kontroli artykułów poprzez ich anonimowe nabycie w celu sprawdzenia ich jakości. To właśnie poprzez dokonanie zakupu kontrolnego pracownicy IJHARS będą mogli przeprowadzać kontrolę sprzedaży na odległość. Co ciekawe, anonimowość pracowników zostaje zapewniona w związku z losowym przydzieleniem im imion i nazwisk spośród bazy prowadzonej przez wojewódzkiego inspektora IJHARS.

Próbka może zostać pobrana w celu sprawdzenia opakowania oraz oznakowania, a także w celu wykonania dokładniejszych badań laboratoryjnych. Przebieg zakupu kontrolnego jest utrwalany za pomocą urządzeń rejestrujących obraz lub dźwięk, a z przebiegu poszczególnych czynności sporządzane są protokoły. Tym samym, poszerzono uprawnienia inspektorów o prawo do utrwalania obrazów artykułów rolno-spożywczych będących przedmiotem kontroli przy użyciu urządzeń rejestrujących obraz. Co do powiadomienia kontrolowanego o przeprowadzonej kontroli – następuje ono w terminie 7 dni od dnia otrzymania przez organ wyników badań laboratoryjnych.

Ustawodawca w tym zakresie położył więc szczególny nacisk na zapewnienie kontroli jakości artykułów rolno-spożywczych, które coraz częściej są przedmiotem sprzedaży internetowej. Z punktu widzenia przedsiębiorców, aby ograniczyć ryzyko zastrzeżeń, istotne może być na przykład zweryfikowanie informacji na temat oferowanych artykułów rolno-spożywczych udostępnianych w sprzedaży na odległość. Ocena powinna dotyczyć m.in. tego czy informacja na temat określonego artykułu jest zgodna ze stanem faktycznym. Zależnie od rodzaju artykułu przy ocenie istotne będzie uwzględnienie szczególnych przepisów jakości handlowej mających zastosowanie do artykułów określonego rodzaju oraz dodatkowych wymagań jeżeli ich spełnienie zostało zadeklarowane przez producenta.

Wsparcie Policji na etapie postępowania kontrolnego

Poza możliwością dokonywania zakupu kontrolnego oraz prawa do utrwalania obrazów artykułów rolno-spożywczych, uprawnienia IJHARS rozszerzono o możliwość przeprowadzenia kontroli artykułów w obrocie detalicznym. Taka kontrola jest możliwa po okazaniu legitymacji służbowej  oraz imiennego okresowego upoważnienia do przeprowadzenia kontroli. W uzasadnieniu wskazano, że powodem zmiany jest często spotykany brak możliwości ustalenia tożsamości podmiotu kontrolowanego przed rozpoczęciem czynności kontrolnych, co dotyczy w szczególności bazarów czy targowisk.

Dodatkowo, istotną zmianą z perspektywy przedsiębiorców jest upoważnienie organów IJHARS do zwrócenia się do Policji lub straży gminnej (miejskiej) w przypadku, w którym istnieje podejrzenie, że napotkają oni opór w trakcie kontroli. Jednocześnie obowiązek podjęcia działań przez Policję został ograniczony do przypadków, w których podejrzenie jest uzasadnione.

Jeżeli mieliby Państwo jakiekolwiek pytania dotyczące prowadzonej przez Państwa działalności, nasz Zespół Life Sciences posiada duże doświadczenie i wiedzę w zakresie zgodności i funkcjonowania firm na rynku spożywczym. Pomagamy skutecznie i praktycznie rozwiązywać trudności zarówno na etapie poprzedzającym komercjalizację produktów jak również w trakcie bieżącej działalności firmy. Reprezentujemy naszych klientów w sprawach dotyczących bezpieczeństwa i odpowiedzialności za produkt przed właściwymi organami i sądami, niezależnie od tego czy działania dotyczące produktów zostały podjęte z urzędu czy z inicjatywy konkurencji lub konsumentów.

Zachęcamy do kontaktu.