Komisja Europejska negatywnie o CBD i innych kannabinoidach, a pozytywnie o liściach konopi – szanse i zagrożenia dla rynku żywności

W sprawozdaniu Stałego Komitetu ds. Roślin, Zwierząt, Żywności i Pasz (PAFF) z posiedzenia Sekcji ds. Nowej Żywności i Bezpieczeństwa Toksykologicznego Łańcucha Żywnościowego, które odbyło się 27 lutego 2023 r., przedstawiono stanowisko Komisji Europejskiej odnośnie do statusu prawnego kannabinoidów jako żywność. W oświadczeniu stwierdzono zgodnie z poniższym, że:

• Konopie siewne (Cannabis sativa) zawierają ponad 100 różnych kannabinoidów, najpowszechniejsze z nich to kannabidiol (CBD) i jego prekursorowa forma kwasowa – kwas kannabidiolowy (odpowiednio CBD i CBDa), kannabigerol (CBG), kannabinol (CBN), kannabichromen (CBC) oraz delta-9-tetrahydrokannabinol i jego prekursorowa forma kwasowa (odpowiednio Δ9-THC i Δ9-THCa).
• W wyroku w sprawie C-663/18 Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej stwierdził, że kannabidiolu (CBD) nie należy uznawać za narkotyk w rozumieniu Jednolitej konwencji Narodów Zjednoczonych o środkach odurzających z 1961 r., o ile nie ma działania psychotropowego. Komisja uważa zatem, że kannabidiol można uznać za „żywność”, pod warunkiem, że spełnione są pozostałe warunki określone w art. 2 ogólnego prawa żywnościowego.
• Zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2015/2283 („rozporządzenie w sprawie nowej żywności”) żywność, w przypadku której nie można wykazać, że była w znacznym stopniu spożywana przez ludzi w Unii przed dniem 15 maja 1997 r., jest nowa i nie może być wprowadzana do obrotu w Unii jako taka lub stosowana w żywności do czasu uzyskania zezwolenia i włączenia do unijnego wykazu nowej żywności, która uzyskała zezwolenie.
• Nie wykazano historii konsumpcji w znacznym stopniu w UE przed 15 maja 1997 r. dla CBD lub jakichkolwiek innych kannabinoidów lub produktów zawierających CBD lub inne kannabinoidy pochodzące z rośliny Cannabis sativa W związku z tym, z wyjątkiem kannabinoidów THC, są one uważane za nową żywność, dopóki nie zostaną przedstawione akceptowalne i możliwe do zweryfikowania dowody przeciwne. Kannabinoidy THC są uważane za narkotyki w rozumieniu Jednolitej konwencji Narodów Zjednoczonych o substancjach psychotropowych z 1971 r. i dlatego nie mogą być uważane za „żywność”. W prawodawstwie UE obecność THC w żywności jest regulowana przepisami dotyczącymi zanieczyszczeń.
• Komisja otrzymała ponad 190 wniosków o zezwolenie na stosowanie CBD i wyciągów z Cannabis sativa oraz produktów pochodnych zawierających kannabinoidy na podstawie rozporządzenia w sprawie nowej żywności. Spośród tych wniosków Komisja uznała dotychczas 20 za ważne i są one obecnie oceniane przez EFSA. W oświadczeniu z czerwca 2022 r. EFSA zidentyfikował kilka potencjalnych zagrożeń i ustalił, że należy uzupełnić wiele luk w danych dotyczących możliwych skutków zdrowotnych, zanim będzie można przystąpić do oceny bezpieczeństwa CBD i ekstraktów z konopi.
• Obecnie na mocy rozporządzenia (UE) 2015/2283 w sprawie nowej żywności nie wydano zezwolenia na stosowanie CBD, lub innych kannabinoidów ani produktów zawierających CBD lub inne kannabinoidy pochodzące z rośliny Cannabis sativa
• Państwa członkowskie ponoszą główną odpowiedzialność za prawidłowe stosowanie, wdrażanie i egzekwowanie prawodawstwa UE.

Powyższe stanowisko zostało wypracowane w porozumieniu z członkami Stałego Komitetu, w skład którego wchodzą przedstawiciele państw członkowskich. Z uwagi na jednoznaczny charakter stanowiska, konsekwencją mogą być częstsze kontrole. Wraz z nimi wzrasta ryzyko postępowań administracyjnych i zależnie od rodzaju wykazanych niezgodności ryzyko sankcji karnych i kar pieniężnych na mocy przepisów ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia.

Niezależnie od powyższego w katalogu nowej żywności wprowadzono bardzo ważną zmianę odnośnie do statusu liści z konopi Cannabis sativa L. Wykaz dotyczący dotychczasowych zastosowań konopi w żywności, które mają udokumentowaną historię stosowania w celach żywieniowych w UE przed 15 maja 1997 r., został rozszerzony o napar z liści konopi. W katalogu dodano następującą informację:

Historia konsumpcji w UE została wykazana również w odniesieniu do naparu wodnego z liści konopi (jeśli nie towarzyszą im wierzchołki kwiatowe i owocujące) spożywanego jako taki lub jako część naparów ziołowych. Takie zastosowanie nie jest nowe. Do wodnego naparu z liści konopi można stosować wyłącznie odmiany Cannabis sativa L. znajdujące się w unijnym Wspólnym Katalogu Odmian Gatunków Roślin Rolniczych (określane jako konopie).

Pomimo braku mocy prawnej katalogu novel food, powyższe rozszerza wykaz przetworów z konopi, które pod warunkiem zapewnienia zgodności z wymogami ogólnymi (m.in. znakowanie, pozostałości zanieczyszczeń) mogą być wprowadzane na rynek środków spożywczych. Zmiana jest szczególnie istotna dla firm, w przypadku których prowadzone są postępowania administracyjne lub które mają możliwość odwołania się od ewentualnych decyzji wydanych na skutek wątpliwości dotyczących historii spożycia liści z konopi. Nie ulega wątpliwości, że w konsekwencji powyższego, już niedługo na rynku legalnie pojawią się kolejne, ciekawe produkty.

Źródło:

• PAFF Committee Summary report (sante.g.3(2023)3617044): https://food.ec.europa.eu/document/download/2acf0c9c-fd70-4aef-a970-016fe207d4a9_en?filename=reg-com_toxic_20230227_sum.pdf
• EU Novel food catalogue: https://food.ec.europa.eu/safety/novel-food/novel-food-catalogue_en