Czy cena proponowana przez jedną ze stron może być wynikiem negocjacji? W świetle najnowszego wzoru karty wniosku w postępowaniu refundacyjnym przyjętego w Ministerstwie Zdrowia wydawać mogłoby się, że tak. Ministerstwo Zdrowia, reagując na negatywną oceną swojej dotychczasowej praktyki, wprowadziło zmiany we wzorze dokumentu, który obrazować powinien przebieg postępowania refundacyjnego. Zmiany te podważają jednak sens prowadzenia jakichkolwiek negocjacji.
Zgodnie ze starym wzorem, jeśli w toku negocjacji wnioskodawca doszedł do porozumienia z zespołem negocjacyjnym, w rubryce 5.2 karty wniosku zatytułowanej „ustalenia” wpisywano „ustalono cenę” a w 5.3 zatytułowanej „wynegocjowana cena” wskazywano poziom, na jakim cena została ustalona.
Praktyka funkcjonowania Komisji Ekonomicznej przeczyła jednak użytym w karcie terminom. W wielu wypadkach, mimo że w toku negocjacji ustalano cenę, a wynik negocjacji utrwalany był w odpowiednich rubrykach karty wniosku, Komisja Ekonomiczna podejmowała negatywną uchwałę co do objęcia produktu refundacją. Niejednokrotnie w uchwale wskazywała, iż nie doszło do porozumienia co do wysokości ceny.
Z jednej strony w toku negocjacji ustalano cenę, co zarówno kierujący zespołem negocjacyjnym jak i przedstawiciele wnioskodawcy potwierdzali podpisami złożonymi w karcie wniosku, z drugiej zaś Komisja stwierdzała, iż ceny nie uzgodniono. Opisany stan rzeczy nie był zgodny z przepisami Ustawy refundacyjnej. Zgodnie z jej art. 18 ust. 3, Komisja Ekonomiczna przyjmuje stanowisko na podstawie dokumentu stanowiącego wynik negocjacji. Wynikiem negocjacji jest dwustronne ustalenie co do ceny produktu lub brak ustalenia w tym zakresie. W świetle tego przepisu należy uznać, iż Komisja jest każdorazowo związana tym wynikiem. Nie można mówić o niezależności zespołów negocjacyjnych i Komisji – zgodnie z art. 19 Ustawy refundacyjnej to Komisja Ekonomiczna prowadzi negocjacje, choć nie robi tego w pełnym składzie a jedynie w składach pięcioosobowych. W toku negocjacji wnioskodawca ustala cenę z Komisją i to w imieniu Komisji osoba kierująca zespołem negocjacyjnym potwierdza, iż cena została wynegocjowana.
Sytuacja, w której wydawano negatywną rekomendację, mimo że w toku negocjacji ustalano cenę, nie jest możliwa do zaakceptowania – stoi w sprzeczności z zasadami postępowania administracyjnego na czele z zasadą czynnego udziału stron w postępowaniu.
W obecnie stosowanym wzorze karty wniosku Ministerstwo Zdrowia próbuje uniknąć opisanych sprzeczności. Usunięto rubrykę „ustalenia”, zaś cena opisana jest obecnie w dwóch rubrykach: w rubryce nr 4 „cena zaproponowana przez wnioskodawcę”, zaś w rubryce 5 „cena stanowiąca wynik negocjacji”. Dodatkowo, w przypisach wskazano, iż pierwsza jest ceną zaproponowaną i zaakceptowaną przez wnioskodawcę we wniosku o objęcie refundacją, zaś druga ceną zaproponowaną oraz zaakceptowaną przez wnioskodawcę na posiedzeniu zespołu negocjacyjnego.
Wprowadzone zmiany w najmniejszym stopniu nie usunęły istniejących problemów. Co więcej, określenie mianem wyniku negocjacji propozycji i akceptacji ceny sformułowanej wyłącznie przez wnioskodawcę zaprzecza sensowi prowadzenia jakichkolwiek negocjacji w toku postępowania refundacyjnego. Fundamentalną ideą negocjacji powinien być ich konsensualny charakter. Nie można uznać negocjacji za zakończone w momencie złożenia propozycji przez wnioskodawcę. Zespół negocjacyjny nie może pełnić wyłącznie funkcji posłańca przekazującego wolę strony Komisji ekonomicznej. Działając w imieniu Komisji, powinien on czynnie uczestniczyć w ustalaniu ceny produktu. Powinien opierać się wyłącznie na merytorycznych przesłankach wynikających z Ustawy refundacyjnej, dając wnioskodawcy możliwość ustosunkowania się do przyjętych ocen. Negocjacje powinny służyć wspólnemu uzgodnieniu stanowiska. W tym właśnie celu ustanowiono wyjątek od zasady pisemności postępowania administracyjnego. Działań zespołu negocjacyjnego Komisja Ekonomiczna nie powinna recenzować – ta rola przypisana została wyłącznie Ministrowi Zdrowia, który wydając decyzję refundacyjną, jest upoważniony do ponownego przeanalizowania kryteriów objęcia produktu refundacją.