Naruszenie praw pacjenta w związku z wyłączeniem z programu lekowego

Rzecznik Praw Pacjenta uznał za zasadną skargę pacjenta chorego na reumatoidalne zapalenie stawów. Stwierdził, że wyłączenie go z programu lekowego B.36 „leczenie inhibitorami TNF alfa świadczeniobiorców z ciężką, aktywną postacią zesztywniającego zapalenia stawów kręgosłupa (ZZSK)” naruszyło jego prawa.

Sytuacja dotyczyła pacjenta leczonego za pomocą leku biologicznego, u którego stwierdzono utratę adekwatnej odpowiedzi na leczenie, będącej przesłanką wyłączenia z programu lekowego. Wiązało się to z dobrymi wynikami leczenia, które de facto wykluczały chorego z dalszego leczenia. Pacjent nie zgadzał się z decyzją i na podstawie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta zażądał zwołania konsylium.

Żądanie zostało uznane za bezzasadne. Wbrew przepisom taka informacja nie została odnotowana w dokumentacji. Następnie pacjent złożył skargę u Rzecznika Praw Pacjenta. Wprawdzie wyłączenie z programu lekowego było zgodne z jego zapisami, jednak w ocenie Rzecznika stanowiło naruszenie gwarantowanego ustawowo prawa do świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom aktualnej wiedzy medycznej, a brak adnotacji o żądaniu zwołania konsylium naruszyło prawo pacjenta do dokumentacji medycznej.

Powyższa sytuacja jest kolejnym przykładem na niedoskonałość programów lekowych. Programy te obejmują wysokospecjalistyczne, kosztowne terapie lekowe dostępne dla ściśle określonych grup pacjentów w specjalnie wyznaczonych placówkach. Pomimo istotnej roli w systemie zdrowia programy lekowe publikowane są jako załączniki do obwieszczeń Ministra Zdrowia, które nie mają statusu źródła prawa. Ponadto problemami są częste zmiany interpretacji programów, co skutkuje ograniczeniem dostępności terapii dla pacjentów czy, jak w powyższym przykładzie, restrykcyjne kryteria uniemożliwiające skorzystanie z leczenia (wynikające np. ze zbyt dobrych wyników lub ustalonego maksymalnego czasu terapii). Regulacja programów jest również przedmiotem wątpliwości Rzecznika Praw Obywatelskich, który niedawno zwracał się do Ministra Zdrowia w sprawie Zespołu Koordynacyjnego ds. Chorób Ultrarzadkich. Rzecznik wskazywał, iż działanie Zespołu Koordynacyjnego, który kwalifikuje i wyłącza pacjentów chorujących na rzadkie schorzenia z udziału w programach lekowych, powoływany jest przepisami wewnętrznymi, a jego decyzje nie podlegają kontroli przez organ nadzoru.

Jan Pachocki

Katarzyna Rumiancew
Prawnik, Associate

katarzyna.rumiancew@dzp.pl