Share8 lipca 2015 roku rząd przyjął projekt ustawy o zdrowiu publicznym, którego głównym założeniem jest poprawa zdrowia Polaków. W związku z projektem następujące aspekty wymagają omówienia:
- Główne cele projektu
- Narodowy Program Zdrowia
- Pozostałe instytucje wprowadzone przez nowelizację
- Oceny projektu
Główne cele projektu
Cele strategiczne będą realizowane w ramach projektowanej ustawy poprzez promocję zdrowia i profilaktykę chorób (zwłaszcza cywilizacyjnych), edukację zdrowotną dostosowaną do potrzeb różnych grup społecznych – zwłaszcza dzieci, młodzieży i osób starszych – z wykorzystaniem programów o dobrej jakości i sprawdzonej skuteczności, rozpoznawanie, eliminowanie lub ograniczanie zagrożeń dla zdrowia fizycznego, psychicznego i społecznego w miejscu zamieszkania, nauki, pracy i rekreacji, systematyczne monitorowanie stanu zdrowia i jego zagrożeń oraz jakości życia związanej ze zdrowiem ludności w celu identyfikacji priorytetów dla polityki zdrowotnej państwa oraz wskazywanie skutecznych programów prewencji chorób i promocji zdrowia, kształcenie i racjonalne wykorzystanie kadr w zakresie zdrowia publicznego oraz włączenie profilaktyki chorób i promocji zdrowia do programów edukacyjnych różnych grup zawodowych, zwłaszcza kadr medycznych oraz nauczycieli, jak i administracji publicznej, inicjowanie i prowadzenie badań naukowych oraz współpracy międzynarodowej w zakresie zdrowia publicznego.
Ponadto kolejnym założeniem nowelizacji jest lepsza koordynacja współpracy międzyresortowej celem skuteczniejszego wdrażania przygotowanych programów profilaktycznych i leczniczych. Duży nacisk kładzie się także na współpracę z samorządami terytorialnymi w zakresie wdrażania działań promujących profilaktykę zdrowotną.
Narodowy Program Zdrowia
Podstawą działań będzie przyjęty przez rząd w rozporządzeniu program strategiczny – Narodowy Program Zdrowia – określający cele operacyjne, zadania służące ich realizacji, podmioty odpowiedzialne, tryb i wysokość finansowania zadań, jak również wskaźniki i sposoby monitorowania oraz ewaluacji. NPZ będzie ustanawiany co najmniej na 5 lat, a pierwszy program zostanie przyjęty na lata 2016-2020.
Dodatkowe instytucje
Dodatkowo do realizacji założeń strategicznych programu został powołany Pełnomocnik Rządu do Spraw Zdrowia Publicznego, który będzie koordynował, inicjował i monitorował realizację przepisów przewidzianych w projekcie ustawy, jak również Komitet Sterujący Narodowego Programu Zdrowia, w skład którego wejdą przedstawiciele ministerstw odpowiedzialnych za wdrażanie zadań określonych w NPZ. Za planowanie i monitorowanie zadań prowadzonych w zdrowiu publicznym odpowiedzialna będzie Rada do Spraw Zdrowia Publicznego, która zastąpi działający obecnie Międzyresortowy Zespół Koordynacyjny Narodowego Programu Zdrowia, pełniąc jednocześnie funkcję gremium opiniodawczo-doradczego dla ministra zdrowia.
W ramach NPZ zostanie powołany program profilaktyki otyłości mający na celu oddziaływać na świadomość Polaków poprzez wczesne diagnozowanie problemów oraz działalność edukacyjną w zakresie wdrażania zdrowych nawyków związanych z żywieniem i stylem życia. Ponadto w ramach powołanej perspektywy będzie działał dotychczasowy Narodowy Program ds. Walki z Nowotworami, czy Narodowy Program Wyrównywania Dostępności do Profilaktyki i Leczenia Chorób Układu Sercowo- Naczyniowego, czy Program Badań Przesiewowych.
Inspiracją do stworzenia programu była definicja zdrowia stworzona przez WHO, zgodnie z którą zdrowie to stan dobrego samopoczucia fizycznego, psychicznego i społecznego, a nie tylko brak choroby lub niepełnosprawności. Dlatego osiowymi celami programu jest profilaktyka i podnoszenie świadomości społeczeństwa w zakresie wczesnej diagnostyki chorób. Wobec tego celem końcowym strategii NPZ na lata 2016-2020 będzie zmniejszenie odsetka palących o 2% do 2020 r.; ograniczenie otyłości i zapadalności na cukrzycę do 2025 roku. Efektem długofalowym programu na być natomiast wydłużenie życia mężczyzn do 78 lat i kobiet do 84 lat w 2030 roku oraz zmniejszenie różnicy w przeciętnej długości życia między kobietami, a mężczyznami z 8 do 6 lat.
Oceny projektu
Zdaniem resortu przyjęta ustawa przyczyni się do długofalowego polepszenia stanu zdrowia polskiego społeczeństwa. Ustawodawca podkreśla, że w nowelizacji duży nacisk zostanie położony także na kształcenie pracowników sektora medycznego w zakresie profilaktyki, ponieważ lepsza profilaktyka i promocja zachowań prozdrowotnych mają w krótkim czasie doprowadzić do wydłużenia życia i zmniejszenia ryzyka zachorowań na groźne choroby cywilizacyjnej.
Oceny ekspertów są jednak bardziej krytyczne. W opinii niektórych ekspertów projekt nie spełnia oczekiwań środowisk lekarskich, a wprowadzane rozwiązania są iluzoryczne i nie kształtują realnych mechanizmów wprowadzenia zmian w zakresie ochrony zdrowia. Zapisy znowelizowanej ustawy pozostają na zbyt dużym poziomie ogólności, w związku z czym pozostawiają wiele wątpliwości oraz nie korespondują z oczekiwaniami pacjentów.
W tym miejscu warto wspomnieć jeszcze o tym, iż budżet NPZ został oszacowany łącznie na lata 2016-2025 na kwotę ok.1,4 mld złotych, z czego do 2016 roku zostanie rozdysponowane 140 mln złotych, co dla wielu analityków jest zbyt dużym obciążeniem budżetowym, nieproporcjonalnym do celów jakie ma przynieść nowelizacja.
Niezależnie od wątpliwości projekt ustawy o zdrowiu publicznym stanowi ważny krok w debacie na temat zdrowia, w tym w szczególności profilaktyki zdrowia polskiego społeczeństwa.
