Kolejny krok w kierunku dekomercjalizacji szpitali

31 maja 2016 r. Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy o zmianie ustawy o działalności leczniczej oraz niektórych innych ustaw.

Zakłada on między innymi następujące zmiany:

• zmiany postępowania w przypadku wystąpienia straty netto (ujemnego wyniku finansowego) samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej;
• zakaz prywatyzacji publicznych podmiotów leczniczych;
• wprowadzenie zakazu wypłacania dywidendy w spółkach kapitałowych, w których ponad 51% akcji albo udziałów posiadają Skarb Państwa, JST albo uczelnia medyczna;
• możliwość dodatkowego finansowania świadczeń opieki zdrowotnej przez podmiot tworzący;
• rezygnację z obowiązkowego ubezpieczenia podmiotu leczniczego z tytułu zdarzeń medycznych;
• przywrócenie możliwości tworzenia SPZOZ;
• zmiany ustawowego upoważnienia dla Ministra Zdrowia do wydawania w formie rozporządzenia standardów postępowania medycznego w wybranej dziedzinie medycyny.

Zmiany postępowania w przypadku wystąpienia straty netto (ujemnego wyniku finansowego) samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej

Projekt nowelizacji wprowadza zmiany w zakresie finansowania działalności SPZOZ. Utrzymuje zasadę, że podmiotem zobowiązanym do pokrycia straty netto w pierwszej kolejności jest SPZOZ, jednak w przypadku braku możliwości zastosowania takiego rozwiązania, podmiot tworzący zobowiązany jest do podjęcia jednego z następujących działań:

• pokrycia straty netto w granicach sumy straty netto oraz kosztów amortyzacji w terminie 3 miesięcy od upływu terminu zatwierdzenia sprawozdania finansowego (w takim przypadku kierownik SP ZOZ zobowiązany jest do sporządzenia programu naprawczego);
• wydania rozporządzenia, zarządzenia albo podjęcia uchwały w przedmiocie likwidacji SPZOZ w terminie 12 miesięcy od upływu terminu zatwierdzenia sprawozdania finansowego.

Wśród wskazanych działań brakuje natomiast możliwości przekształcenia SPZOZ w spółkę kapitałową. Tym samym jednak projekt nie eliminuje możliwości przekształcania SPZOZ w spółki kapitałowe – przepisy art. 69 – 82 ustawy o działalności leczniczej, dotyczące zasad dokonywania takich przekształceń pozostały niezmienione. W praktyce więc projektowany art. 59 ustawy o działalności leczniczej może nie mieć istotnego wpływu na finanse i zasady funkcjonowania JST, jednak można zaryzykować tezę, że może mieć wpływ porządkujący i stabilizujący.

Zakaz prywatyzacji publicznych podmiotów leczniczych

Projekt nowelizacji przewiduje wprowadzenie ograniczeń w zakresie zbywania podmiotom prywatnym udziałów albo akcji takich spółek. Podmiot publiczny (odpowiednio jednostka samorządu terytorialnego albo Skarb Państwa) będzie mógł dokonywać zbycia udziałów albo akcji „swoich” spółek, pod warunkiem, że wartość nominalna należących do nich udziałów albo akcji będzie stanowić nie mniej niż 51% kapitału zakładowego spółki. Dodatkowo, Skarb Państwa lub JST powinny dysponować bezpośrednio większością głosów na zgromadzeniu wspólników albo na walnym zgromadzeniu.

Już na etapie założeń do projektu podnoszono, że zbywanie udziałów i akcji w tych spółkach wymaga ograniczenia, uzasadniając to szczególną funkcją podmiotów leczniczych. Rozwiązania zaproponowane w projekcie miałyby mieć zastosowanie do spółek, w których w dniu wejścia w życie nowelizacji Skarb Państwa, JST albo spółka kapitałowa, która przystąpiła do spółki kapitałowej wykonującej działalność leczniczą, posiadałyby udziały albo akcje o wartości nominalnej nie mniejszej niż 51% kapitału zakładowego, a także do spółek utworzonych po wejściu nowelizacji w życie.

Zakaz wypłacania dywidendy w spółkach kapitałowych, w których ponad 51% akcji albo udziałów posiadają Skarb Państwa, JST albo uczelnia medyczna

Projekt przewiduje zakaz wypłacania dywidendy w spółkach kapitałowych wykonujących działalność leczniczą, w których Skarb Państwa, JST albo uczelnia medyczna posiada udziały albo akcje o wartości nominalnej nie mniejszej niż 51% kapitału zakładowego.

Wskazane zapisy będą miały negatywny pływ na podmioty prywatne będące mniejszościowymi udziałowcami/akcjonariuszami w chwili wejścia w życie przepisów. Wprawdzie projektodawca wskazuje w uzasadnieniu, że taki podmiot będzie miał prawo do uzyskania dywidendy po wejściu w życie projektowanej nowelizacji: „z uwagi na zasadę ochrony praw nabytych, regulacja ta nie będzie miała zastosowania do spółek kapitałowych, w których w dniu wejścia w życie projektowanej ustawy ww. podmioty publiczne nie posiadały 100% udziałów albo akcji.”, jednakże proponowane przepisy ustawy o działalności leczniczej nie regulują przedmiotowej kwestii  – projekt jest sprzeczny z uzasadnieniem do projektu.  W ocenie DZP w przypadku wejścia w życie, analizowane rozwiązanie prawne będzie skutkowało wywłaszczeniem prywatnych udziałowców/akcjonariuszy i może naruszać przepisy Konstytucji.

Możliwość dodatkowego finansowania świadczeń opieki zdrowotnej przez podmiot tworzący

Projekt przewiduje również zmiany w ustawie z dnia 27 kwietnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz. U. z 2015 r. poz. 581 z późn. zm.), polegające m.in. na przyznaniu JST możliwości finansowania świadczeń opieki zdrowotnej dla wspólnoty samorządowej w celu zaspokojenia jej potrzeb zdrowotnych. Należy jednak podkreślić, że działania takie nie są obligatoryjne. Finansowanie odbywać będzie się na podstawie umowy zawieranej pomiędzy JST a podmiotem leczniczym, dla którego ta jednostka jest podmiotem tworzącym, lub podmiotem leczniczym będącym spółką kapitałową, w której jest jedynym albo większościowym udziałowcem, albo akcjonariuszem.

Dopiero w przypadku, gdy na terenie danej jednostki samorządu terytorialnego nie byłoby podmiotu leczniczego, który udzielałby świadczeń opieki zdrowotnej w odpowiednim zakresie, dla którego ta jednostka jest podmiotem tworzącym, lub podmiotem leczniczym będącym spółą kapitałową, w której jest jedynym albo większościowym udziałowcem, albo akcjonariuszem. Jednostka ta uprawniona będzie do zawierania umów z ,,zewnętrznymi” podmiotami wykonującymi działalność leczniczą działającymi na terenie tej jednostki  wyłonionymi w wyniku konkursu ofert. Przedmiotowe rozwiązanie ma na celu, z jednej strony, umożliwić jednostkom zabezpieczenie członkom swojej wspólnoty samorządowej jak najlepszego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej, z drugiej zaś, powinno sprzyjać ograniczeniu generowania strat finansowych tych podmiotów leczniczych.

Powyższa zmiana może skutkować negatywnym nastawieniem NFZ do wypłacania nadwykonań, jako że będzie mógł wskazać, iż to podmioty tworzące będą mogły sfinansować takie świadczenia.

Zapraszamy do zapoznania się z projektowaną wersją ustawy o działalności leczniczej (tekst ujednolicony z widocznymi zmianami) po kliknięciu tutaj.