ShareZ końcem roku 2013, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów wydał dwie niezależne od siebie decyzje, orzekając o nadużyciu przez Narodowy Fundusz Zdrowia pozycji dominującej. Łącznie Prezes UOKiK nałożył kary finansowe w wysokości przekraczającej 360 tyś. zł oraz wezwał do zaniechania podobnych antykonkurencyjnych praktyk.
Zgodnie z przyjętą już od wielu lat praktyką UOKiK, wspartą orzeczeniami m.in. Sądu Najwyższego, NFZ podlega przepisom prawa ochrony konkurencji. W szczególności, jako jedyny podmiot uprawniony do finansowania świadczeń zdrowotnych ze środków publicznych, Fundusz podlega przepisom zakazującym nadużywania pozycji monopolistycznej. Warto odnotować, że obydwa postępowania UOKiK zostały wszczęte na skutek zawiadomień o podejrzewanych praktykach monopolistycznych, złożonych przez kontrahentów. Oznacza to, że świadczeniodawcy nie boją się bronić swoich interesów, w tym przed Prezesem UOKiK.
Pierwsza decyzja, wydana w dniu 23 grudnia, odnosi się do sposobu rozstrzygania przez Dolnośląski Oddział Wojewódzki NFZ konkursu na finansowanie ze środków publicznych ambulatoryjnych badań rezonansem magnetycznym. Prezes UOKiK stwierdził, że NFZ rozdzielił ponad 90% wartości przeznaczonych środków według kryteriów, które nie były znane ani nie mogły być znane nowym świadczeniodawcom. Taki sposób ustalania finansowania dyskryminował podmioty wchodzące na rynek, faworyzując dotychczasowych kontrahentów. Co więcej, jednym z kwestionowanych kryteriów była ocena dotychczasowej współpracy z Funduszem. Stosowana praktyka powodowała nieuzasadniony podział rynku i dyskryminację nowych świadczeniodawców, co stanowi bezpośredni przykład nadużycia pozycji dominującej. Nałożona kara finansowa wynosiła 180 059,25 zł.
Druga decyzja, wydana w dniu 31 grudnia, odnosi się do przyjęcia jako kryterium oceny ofert na udzielenie finansowania zabiegów rezonansu magnetycznego i tomografii komputerowej, kryterium ilościowego wykonanych w poprzednim roku badań. W ocenie Prezesa UOKiK, praktyka Narodowego Funduszu Zdrowia faworyzowała dużych świadczeniodawców, jednocześnie ograniczając możliwość wejścia na rynek tych świadczeń nowym świadczeniodawcom. Za stosowanie kryteriów dyskryminujących potencjalnych nowych kontrahentów i tym samym nadużycie swojej pozycji monopolistycznej, Prezes UOKiK nałożył karę w wysokości 181 318 PLN.
Wydane przez Prezesa UOKiK decyzje wskazują na szczególną interakcję przepisów prawa ochrony konkurencji i konsumentów oraz ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych. Prawo antymonopolowe ma za cel ochronę interesu publicznego poprzez zapewnienie zdrowej konkurencji na rynkach, na których działa podmiot dominujący, samodzielnie wpływający na warunki konkurencji. Podobnie, ustawa o świadczeniach w artykule 134 wskazuje, że Fundusz powinien zapewnić równe traktowanie świadczeniodawców, w sposób gwarantujący zachowanie uczciwej konkurencji.
Wydane decyzje pokazują, że wymóg określony w ustawie o świadczeniach będzie wykorzystywany przez UOKiK w celu dodatkowego uzasadniania swoich decyzji w zakresie finansowania służby zdrowia. W kontekście wydanych przeciwko NFZ w ostatnich latach decyzji UOKiK i prowadzonych kolejnych trzech postępowaniach w sprawie działań Funduszu, można powiedzieć, że UOKiK coraz bardziej angażuje się w bieżącą kontrolę warunków finansowania państwowej opieki zdrowotnej, prezentując punkt widzenia uczciwej konkurencji i dobra konsumentów. Pracownicy Urzędu już teraz motywują swoje działania ostatecznym interesem pacjentów i potrzebą zapewnienia szerokiego dostępu do świadczeń medycznych i ich wysokiej jakości. Zapewnienie równych zasad konkurencyjności powinno bowiem zwiększyć rywalizację rynkową świadczeniodawców, a w tym zwiększyć konkurencję cenową i jakościową świadczonych usług. Być może takie działania, z korzyścią dla pacjentów, na stałe wpiszą się w praktykę Urzędu?
