Reforma systemu ochrony zdrowia – finansowanie z budżetu, sieć szpitali i Urząd Zdrowia Publicznego

Na konferencji prasowej, która odbyła się 26 lipca, Minister Zdrowia Konstanty Radziwiłł przedstawił projekt zmian w systemie ochrony zdrowia. Głównym założeniem projektowanej reformy jest przejście na finansowanie świadczeń z budżetu państwa oraz likwidacja NFZ i obowiązkowej składki na ubezpieczenia zdrowotne. Planowane zmiany obejmą również inne aspekty związane z ochroną zdrowia, jak np. organizacja szpitali i podstawowej opieki zdrowotnej.

Ochrona zdrowia finansowana z budżetu

Podstawowym punktem reformy  jest przejście na budżetowy system finansowania ochrony zdrowia, który ma zastąpić dotychczasowy model ubezpieczeniowy. W związku z tym zlikwidowany ma zostać NFZ i obowiązkowa składka na ubezpieczenie zdrowotne, a świadczenia mają być dostępne dla wszystkich.

Finansowanie świadczeń w nowym systemie ma następować z budżetu państwa, poprzez Państwowy Fundusz Celowy „Zdrowie” (PFC „Zdrowie”). Środki Funduszu mają pochodzić z wpływów z podatku dochodowego oraz z dotacji z budżetu, która od momentu wprowadzenia reformy ma co roku wzrastać. Obsługa funduszu ma być zadaniem wydzielonej komórki organizacyjnej Ministerstwa Zdrowia. Zdaniem przedstawicieli resortu zdrowia  proponowane rozwiązania pomogą ograniczyć biurokrację oraz zmniejszyć koszty generowane przez obecny system.

Zmiana struktury zarządzania służbą zdrowia

Zgodnie z zapowiedziami Ministerstwa kompetencje likwidowanego NFZ mają zostać podzielone pomiędzy Ministra Zdrowia i Wojewódzkie Urzędy Zdrowia (WUZ).  Zadaniem WUZ –odpowiedzialnych zarówno przed Ministrem jak i wojewodami – ma być organizacja  ochrony zdrowia na szczeblu wojewódzkim, kontraktowanie części zakresów świadczeń oraz nadzór nad wykonaniem planu finansowego opieki zdrowotnej dla województwa.

Powstanie Sieci szpitali

• Budowa trzech stopni działalności szpitali

Kolejną zmianą w strukturze funkcjonowania służby zdrowia ma być utworzenie szeregu poziomów zabezpieczenia zdrowotnego. Szpitale funkcjonować mają na trzech szczeblach podstawowych oraz
w ramach szpitali specjalistycznych. Szpitale jednego poziomu mają wyróżniać się od innych nazwą oraz zakresem udzielanych świadczeń. Powszechna opieka szpitalna ma zostać podzielona na trzy stopnie: lokalny (4 oddziały), regionalny (8-10 oddziałów) i  wojewódzki (szpitale kliniczne i dawne szpitale wojewódzkie). Każdy z wyżej wymienionych poziomów różnić ma się zakresem oferowanych świadczeń. Szczegółowe kryteria kwalifikacji świadczeniodawców mają być określane przez Ministra Zdrowia. Odrębnymi strukturami mają zostać szpitale specjalistyczne (onkologia, pediatria) oraz instytuty zdrowia.

• Połączenie leczenia szpitalnego z ambulatoryjną opieką specjalistyczną

Planowane jest również połączenie obu poziomów wykonywania świadczeń. Szpitale będą mogły tworzyć poradnie specjalistyczne, które zakresem swoich kompetencji mają odpowiadać oddziałom danego szpitala. Ułatwić ma to holistyczną opiekę nad pacjentem i usprawnić proces rehabilitacji.

• Nowy system finansowania leczenia szpitalnego

Obecny system finansowania, zakładający finansowanie pojedynczych hospitalizacji i procedur, ma zostać zastąpiony przez ryczałt roczny. Zgodnie z projektem Ministerstwa, w ramach umowy o finansowanie ryczałtowe, szpital będzie miał obowiązek udzielania w danym roku świadczeń, których udzielał w ciągu ostatnich dwóch lat na podstawie umowy z płatnikiem publicznym i które były wskazane w przepisach dotyczących finansowania ryczałtowego. Nadzór nad wykonywaniem przewidzianych świadczeń ma należeć do Ministra Zdrowia.

Zmiany w Podstawowej Opiece Zdrowotnej (POZ)

• Utworzenie Zespołu Podstawowej Opieki Zdrowotnej

Planowane przez Ministerstwo zmiany mają dotyczyć także najniższego szczebla opieki zdrowotnej. Obecnie działające struktury POZ zostaną zmodyfikowane. Planowane jest stworzenie zespołów POZ, w skład których wchodzić ma  grupa specjalistów – lekarz, pielęgniarka, pielęgniarka szkolna, położna i ewentualnie dietetyk. Zespół taki współpracować ma z innymi podmiotami i instytucjami zaangażowanymi w opiekę nad pacjentem i profilaktyką zdrowia, przede wszystkim szkołami i szpitalami. Członkowie zespołu pracować mają niezależnie, natomiast obowiązywać ma ich wspólna lista pacjentów.

Zespół POZ ma koordynować proces leczniczy pacjenta w całym systemie ochrony zdrowia. W związku z tym zadaniem zespołu ma być informowanie odpowiednich placówek o dotychczasowym przebiegu leczenia danej osoby i  kierowanie jej do odpowiedniego specjalisty lub szpitala. Ponadto zespół ma być odpowiedzialny za los pacjenta po leczeniu szpitalnym, w tym również za rehabilitację. Pacjenci mają otrzymywać od zespołu także pomoc organizacyjną i informacyjną m.in. w zakresie powiadamiania o zabiegach i procedurach.

• Nowy system finansowania POZ

Zmianie ma ulec również sposób finansowania POZ, co miałoby objąć modyfikację stawki kapitacyjnej i dodanie nowych elementów wynagrodzenia. Wprowadzony ma zostać komponent motywacyjny dla lekarzy za profilaktykę i promocję zdrowia, jak również dodatek za opiekę nad pacjentami przewlekle chorymi i dodatek za wyniki w leczeniu pacjentów z niektórymi chorobami przewlekłymi. Ponadto przewiduje się wydzielenie części budżetu powierzonego, przeznaczanej na dwa podstawowe zadania realizowane przez POZ – badania diagnostyczne i specjalistykę. Środki te mają być wypłacane za zrealizowane badania i wizyty u lekarzy specjalistów i nie zasilą budżetu POZ.

Utworzenie Urzędu Zdrowia Publicznego

Zgodnie z założeniami przedstawionymi przez Ministerstwo szereg instytucji, które obecnie są odpowiedzialne za zdrowie publiczne, zostanie połączony i funkcjonować będzie jako Urząd Zdrowia Publicznego (UZP). W jego skład mają wejść między innymi: Państwowa Inspekcja Sanitarna, część profilaktyczna należąca do NFZ, Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Krajo­we Centrum ds. AIDS oraz Krajowe Biuro ds. Przeciw­działania Narkomanii. Niezależnie od UZP działać ma Na­rodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Zakład Higieny, który ma stanowić wsparcie merytoryczne dla obszaru zdrowia publicznego. Regionalne działania UZP koordynowane mają być przez poszczególnych wojewodów.

Zwiększenie nakładów na służbę zdrowia

Plan zakłada systematyczny wzrost wydatków na opiekę zdrowotną. Obecnie Polska przeznacza na służbę zdrowia 4,38% PKB. Jest to wynik poniżej średniej biorąc pod uwagę wydatki krajów zrzeszonych  w Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD). Rozwiązanie zaproponowane przez Ministerstwo Zdrowia zakłada stopniowe (poczynając od 2018 roku) zwiększanie przeznaczanych na ten cel środków. Do 2025 roku polska służba zdrowia otrzymywać ma ze środków publicznych równowartość 6% PKB.

Planowane wejście w życie reformy

Reforma w dalszym ciągu pozostaje na etapie prac programowych – jak do tej pory nie przedstawiono jeszcze żadnego projektu legislacyjnego. Z dotychczasowych wypowiedzi Ministra wynika, że w zakresie struktury szpitali i POZ zmiany mają zostać wprowadzone w połowie 2017 r., natomiast likwidacja NFZ i wprowadzenie finansowego budżetowego miałyby nastąpić 1 stycznia 2018 r.