ShareWe wtorek 7 lipca 2015 r. Rada Ministrów przyjęła Projekt nowelizacji ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów mający na celu zwiększenie ochrony konsumentów w zakresie „niedopasowanych” produktów finansowych. Według autorów projektu, nowe przepisy mają być rozwiązaniem pogłębiającego się w Polsce problemu tzw. missellingu, polegającego na proponowaniu i sprzedaży konsumentom usług lub towarów niedopasowanych do ich potrzeb. Opisywany problem dotyczy głównie usług finansowych, których charakter jest na tyle skomplikowany, że konsumenci mają trudność w ocenie i porównaniu poszczególnych produktów. Przykładem „niedopasowanych” do potrzeb konsumenta produktów finansowych są tzw. chwilówki, kredyty hipoteczne denominowane w walutach obcych oraz tzw. polisolokaty (ubezpieczenia na życie i dożycie). Zgodnie z nowelizacją, oferowanie konsumentowi „niedopasowanego” produktu finansowego stanowić będzie jedną z praktyk naruszających zbiorowe interesy konsumentów, za której stosowanie przedsiębiorca może zapłacić karę finansową w wysokości do 10% obrotu.
Nowe przepisy wprowadzają również znaczącą modyfikację w zakresie kontroli abstrakcyjnej (tj. niezwiązanej z indywidualną sprawą danego konsumenta) postanowień wzorców umowy. Zgodnie z postulowaną zmianą, Prezes UOKiK będzie uprawniony do wydania decyzji o uznaniu danego postanowienia wzorca umowy za niedozwolone i zakazania jego używania. Przedsiębiorca będzie podlegał karze pieniężnej w wysokości do 10% obrotu. UOKiK będzie mógł także zobowiązać przedsiębiorcę do zwrotu konsumentom bezpodstawnie uzyskanych korzyści. Postępowanie w powyższej sprawie wszczynane będzie z urzędu lub na wniosek organizacji konsumenckiej. Dzisiaj, kontrola abstrakcyjna wzorca umownego należy do Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Powództwo może wnieść każdy obecny lub potencjalny klient przedsiębiorcy, Prezes UOKiK oraz organizacja konsumencka. Jednakże ze względu na ogromną ilość spraw, które trafiają do sądu z inicjatywy organizacji pseudo konsumenckich trudno jest mówić o sprawnie działającym systemie eliminowania z obrotu nieuczciwych warunków umów. Ponadto, jeżeli przedsiębiorca nadal stosuje niedozwolone postanowienie to minie wiele miesięcy zanim UOKiK i sądy ukarzą przedsiębiorcę za taką praktykę. Zmiana w tym zakresie spowoduje także zwiększenie pewności prawnej wśród przedsiębiorców. Po pierwsze, różnie interpretowaną tzw. rozszerzoną prawomocność wyroków SOKiK zastąpi decyzja, która będzie skuteczna wobec konkretnego przedsiębiorcy, który stosował wzorzec oraz wobec wszystkich konsumentów, którzy zawarli z nim umowę. Po drugie, prowadzony obecnie przez UOKiK rejestru klauzul niedozwolonych, który jest niezwykle obszerny (6044 postanowień) i nieczytelny (brak uzasadnień), ma być zastąpiony rejestrem decyzji (z uzasadnieniem) o uznaniu danej klauzuli za niedozwoloną.
Zgodnie z projektem, proponowane zmiany dotyczyć będą także:
- umożliwienia wydania decyzji tymczasowych w toku postępowania w sprawie naruszenia zbiorowych interesów konsumentów. W ramach decyzji, przedsiębiorca zobowiązany będzie do zaniechania określonych działań;
- wprowadzenia instytucji tajemniczego klienta, celem weryfikowania przez Urząd otrzymanych informacji;
- możliwości publikowania przez UOKiK w publicznych środkach masowego przekazu bezpłatnych komunikatów i ostrzeżeń dotyczących niebezpiecznych zjawisk zagrażającym konsument
W najbliższym czasie projekt zostanie przekazany do rozpatrzenia przez Sejm.
Zachęcamy do śledzenia naszego bloga, gdzie będziemy opisywać aktualny etap prac nad nowelizacją.
Marta Balcerowska
Radca Prawny, Senior Associate
marta.balcerowska@dzp.pl
