ShareUchwalona przez Sejm i Senat nowelizacja prawa antymonopolowego ma ułatwić zwalczanie praktyk niekorzystnych dla przedsiębiorców oraz konsumentów. Za najważniejsze należy uznać: wprowadzenie trybu uproszczonego w ramach procedury koncentracyjnej, zmodyfikowanie programu leniency i poszerzenie możliwości uniknięcia kary lub jej obniżenia oraz przyznanie Prezesowi UOKiK uprawnienia do publicznego przestrzegania przed praktyką naruszającą interesów konsumentów. Dodatkowo, wprowadzono sankcje nakładane na osobę zarządzającą przedsiębiorstwem stosującym niedozwolone praktyki.
22 maja Senat przyjął nowelizację ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów. Bez większych modyfikacji zaakceptował ustawę w kształcie uchwalonym przez Sejm. Nowe regulacje odnoszą się zarówno do relacji business to consumer, jak i business to business.
Duże zmiany dotyczą programu łagodzenia kar leniency. Obecnie z możliwości całkowitego zwolnienia z kary może skorzystać jedynie przedsiębiorca, który jako pierwszy poinformuje Prezesa UOKiK o istnieniu porozumienia ograniczającego konkurencję. Kolejni „informatorzy” mogą liczyć jedynie na zmniejszenie wysokości kary. Tymczasem nowe prawo ma im umożliwić uzyskanie w toczącym się postępowaniu kary niższej o 30% jednak wyłącznie pod warunkiem poinformowania UOKiK także o innym antykonkurencyjnym porozumieniu, którego są uczestnikami. W odniesieniu do tego drugiego porozumienia, przedsiębiorca otrzyma status pierwszego wnioskodawcy i może liczyć na całkowite zwolnienie z kary.
W nowej ustawie wprowadzono także instytucję dobrowolnego poddania karze na etapie prowadzonego przeciwko przedsiębiorcy postępowania antymonopolowego. W odniesieniu do takiego podmiotu, kara ulegnie redukcji o 10%. Należy zaznaczyć, że zastosowania tej procedury będzie skutkowało wyłączeniem możliwości odwołania się przez przedsiębiorcę od decyzji Prezesa UOKiK do SOKiK. Jednakże, od dobrowolnego poddania się karze przedsiębiorca będzie mógł uchylić się na każdym etapie postępowania, co będzie wiązało się z automatycznym podwyższeniem kary pieniężnej.
W omawianej nowelizacji rozciągnięto odpowiedzialność za stosowanie praktyk ograniczających konkurencję także na szefów firm. Dotychczas jedynie przedsiębiorca odpowiadał finansowo za stosowanie niedozwolonych porozumień. W przypadku firm o dużej liczbie akcjonariuszy lub udziałowców, często osoby reprezentujące większość kapitału danej spółki nie wiedzą o takim naruszeniu. Wprowadzenie odpowiedzialności finansowej dla szefa firmy stosującej niedozwolone praktyki ma wprowadzić element odpowiedzialności na zasadzie winy do prawa konkurencji. Górny limit takiej kary wynosi 2 mln zł. Ustawa w wersji uchwalonej przez Sejm wprowadzała odpowiedzialność finansową dla „osób zarządzających”. Senat wprowadził zmiany i ograniczył zakres podmiotowy jedynie do „osoby zarządzającej”. Zmianę należy ocenić negatywnie. W praktyce często się zdarza, że to cały zarząd ponosi odpowiedzialność za niedozwolone porozumienie, a wprowadzone przez Senat sformułowanie uniemożliwi jej dochodzenie w pełnym wymiarze.
Istotna zmiana dotyczy procedury oceny wniosków koncentracyjnych. Na mocy obowiązujących przepisów, postępowanie koncentracyjne – niezależnie od tego jakiej transakcji dotyczy – powinno być zakończone w terminie 2 miesięcy. Zgodnie ze zmianami, wnioski dotyczące koncentracji, które nie zmieniają istotnie struktury rynku będą oceniane w ciągu 1 miesiąca. Natomiast postępowania dotyczące transakcji, które mają istotny wpływ na rynek i mogą skutkować ograniczeniem konkurencji, będą rozpatrywane w ciągu 4 miesięcy. W drugim z trybów, Prezes UOKiK będzie miał prawo przedstawienia zarzutów do zgłoszonej koncentracji. Dzięki temu przedsiębiorca uzyska możliwość merytorycznego ustosunkowania się do zastrzeżeń Prezesa UOKiK jeszcze przed wydaniem decyzji w sprawie. Spod kontroli UOKiK wyłączono połączenia przedsiębiorców, jeżeli suma obrotów uczestników takiej koncentracji nie przekracza 10 mln euro.
Prezes UOKiK uzyskał także nowe uprawnienia w zakresie ochrony konsumentów przed praktykami naruszającymi ich zbiorowe interesy. Od momentu wejścia w życie nowych przepisów, w przypadku wystąpienia praktyk, które mogłyby narazić konsumentów na poważne straty finansowe Prezes UOKiK będzie mógł – jeszcze na etapie prowadzonego postępowania – publicznie przed nimi przestrzegać. Taka informacja ma być wydawana przez Prezesa UOKiK w formie postanowienia, które skutkować będzie zakazem kontynuowania kwestionowanej praktyki. Przykładem takiej praktyki może być reklama wprowadzająca błąd. Przedsiębiorca będzie mógł zaskarżyć wydane w tym trybie postanowienie Prezesa UOKiK do Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, jednak dopiero prawomocne orzeczenie sądu stwierdzające zgodność z prawem działania przedsiębiorcy, będzie skutkowało uchyleniem postanowienia Prezesa UOKiK.
Marta Balcerowska
Radca Prawny, Senior Associate
marta.balcerowska@dzp.pl
