ShareMinisterstwo Zdrowia dokonuje zmian w projekcie nowelizacji ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Zgodnie z nimi NFZ nie będzie podlegał kontroli Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Na mocy obecnie obowiązujących przepisów, NFZ ma status przedsiębiorcy i podlega reżimowi ustawy z 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów. Wprawdzie, zgodnie z art. 97 ust. 5 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, NFZ nie prowadzi działalności gospodarczej, jednakże ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów zawiera szczególną definicję przedsiębiorcy. Zgodnie bowiem z jej art. 4 pkt 1 lit a), przedsiębiorcą jest również osoba fizyczna, osoba prawna, a także jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, organizująca lub świadcząca usługi o charakterze użyteczności publicznej, niebędące działalnością gospodarczą w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej. I właśnie powyższy przepis umożliwia Prezesowi UOKiK dokonywanie oceny działań NFZ. Zasadność takiego działania została wielokrotnie potwierdzona przez Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Tymczasem, w zaktualizowanym projekcie nowelizacji ustawy o świadczeniach wprowadzono zapis, zgodnie z którym postanowienia ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów mają nie znajdować zastosowania wobec NFZ. Opisywany zabieg legislacyjny skutkować ma więc wyłączeniem NFZ spod jakiejkolwiek kontroli UOKiK. Nowe przepisy mają wejść w życie w styczniu 2015 roku.
Planowana zmiana ma ogromne znaczenie dla kontrahentów NFZ, którymi są podmioty świadczące usługi opieki zdrowotnej. Wyłączenie monopolisty na rynku organizowania tych świadczeń spod kontroli UOKiK umożliwi NFZ nadużywanie posiadanej pozycji rynkowej, czemu dotychczas wielokrotnie sprzeciwiał się UOKiK. O tym, że UOKiK faktycznie czuwa nad przestrzeganiem przez NFZ reguł uczciwej konkurencji najlepiej świadczą liczby – od 2003 roku UOKiK wydał aż 27 decyzji w sprawach dotyczących stosowania przez NFZ praktyk ograniczających konkurencję. W ogromnej większości przypadków UOKiK dopatrzył się nadużycia przez NFZ posiadanej pozycji dominującej, co skutkowało nałożeniem na NFZ kar finansowych.
Wyłączenie NFZ spod kontroli UOKiK spowoduje, że przedsiębiorcom pozostanie jedynie możliwość egzekwowania swoich praw na drodze sądowej. Ministerstwo Zdrowia zmianę argumentuje tym, że NFZ z nikim nie konkuruje. Samo rozwiązanie jak i jego argumentację należy ocenić zdecydowanie negatywnie. Pozostaje mieć nadzieję, że proponowane przez Ministerstwo zmiany w projekcie nowelizacji nie zostaną wprowadzone, a UOKiK nadal będzie weryfikował stosowane przez NFZ kryteria kontraktowania.
Marta Balcerowska
Radca Prawny, Senior Associate
marta.balcerowska@dzp.pl
