ShareMiniony długi weekend nie dał odpocząć rynkowi aptecznemu – zapraszamy do zapoznania się z najważniejszymi wydarzeniami ostatniego tygodnia.
1. NFZ skontrolował apteki.
Narodowy Fundusz Zdrowia przedstawił w ubiegłym tygodniu wyniki kontroli przeprowadzonych w aptekach w I kwartale 2021 r. Oddziały NFZ przeprowadziły łącznie 57 kontroli, z czego tylko 2 zakończyły się oceną pozytywną bez stwierdzonych nieprawidłowości.
Najbardziej powszechnymi błędami zidentyfikowanymi przez NFZ okazały się: (i) realizacja recept przez osoby nieposiadające kwalifikacji / uprawnień do jej realizacji, (ii) brak podpisu i pieczątki osoby przyjmującej receptę i sporządzającej lek czy (iii) brak podpisu osoby wystawiającej receptę. Bardziej ogólne uchybienia dotyczyły m.in. braku poinformowania NFZ o rozwiązaniu stosunku pracy z pracownikiem czy realizacji umów na realizację recept niezgodnie z udzielonym zezwoleniem na prowadzenie apteki.
Zachęcamy do zapoznania się ze szczegółowymi wynikami kontroli: https://www.nfz.gov.pl/o-nfz/kontrole/kontrole-w-i-kwartale-2021-r-,6415.html
2. Szczepienia w aptekach stały się faktem.
Po burzliwych dyskusjach nad nowelizacją tzw. ustawy covidowej, zakończonych przyjęciem w niej postanowień umożliwiających wykonywanie w aptekach ogólnodostępnych szczepień ochronnych, w życie weszły także akty wykonawcze. W Dzienniku Ustaw opublikowano dwa, kluczowe rozporządzenia: Rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymogów, jakim powinien odpowiadać lokal apteki oraz Rozporządzenie zmieniające rozporządzenie w sprawie metody zapobiegania COVID-19, które weszły w życie 9 czerwca 2021 r. Mimo początkowego entuzjazmu regulacje są obecnie uznawane za spóźnione – w ostatnich tygodniach spada tempo szczepień w Polsce, terminów nie brakuje, a chętnych jest co raz mniej. Ponadto w mediach społecznościowych pojawiły się głosy dotyczące ,,luk” w wydanych przepisach. Główne, zidentyfikowane problemy to braki w liście wyposażenia apteki wykonującej szczepienia – nie znalazło się na niej chociażby krzesło, na którym mógłby usiąść pacjent. Rozporządzenie nie precyzuje także konieczności posiadania miejsca, w którym pacjenci mogą odczekać po szczepieniu zalecane 15 minut w celu szybkiego wykrycia potencjalnego zdarzenia niepożądanego. Mimo, że farmaceuci przeszli odpowiednie szkolenia zarówno w zakresie kwalifikacji jak i wykonywania szczepień przeciwko COVID-19 i mają świadomość ww. wymagań, to regulacja nadal powinna pozostawać precyzyjna, tak aby pacjent udający się na szczepienie czuł się bezpiecznie i komfortowo, niezależnie od tego czy jest to apteka czy tradycyjny punkt szczepień.
Kolejnym dowodem potwierdzającym, że sama regulacja to nie wszystko jest opublikowana 15 czerwca na stronie internetowej centrali NFZ oraz poszczególnych oddziałów informacja o ogłoszeniu o naborze aptek do Narodowego Programu Szczepień. Aby apteka mogła zostać zakwalifikowana do wykonywania szczepień musi przysłać odpowiednie oświadczenie do oddziału wojewódzkiego NFZ, do którego dołączy formularz zgłoszeniowy. NFZ może jednak nie zakwalifikować zgłaszającej się apteki do programu, o czym placówka zostanie poinformowana pisemnie. Te apteki, które pomyślnie przejdą proces kwalifikacji zostaną wpisane na specjalnie przygotowany w tym celu wykaz ,,covidowy”, pozwalający na rozliczenie szczepienia z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19. Jak wskazano w ogłoszeniu – każde szczepienie przeciwko COVID-19 to kwota 61,24 zł dla apteki. Przedsiębiorcy apteczni muszą pamiętać, że kwalifikację i szczepienie w aptece będzie mógł przeprowadzić jedynie farmaceuta, który ukończył w tym zakresie odpowiednie szkolenia. Dodatkowym obowiązkiem, oprócz wspominanej dotychczas konieczności utylizacji odpadów medycznych, jest prowadzenie przez aptekę dokumentacji medycznej ze zrealizowanych szczepień.
Szczegółowe informacje na temat naboru są dostępne na stronach poszczególnych wojewódzkich oddziałów NFZ: https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/szczepienia-przeciwko-covid-19-w-aptekach-ruszyly-nabory,8003.html
3. WSA stwierdził nieważność uchwały Rady Powiatu Gostyńskiego w przedmiocie ustalenia rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych na terenie powiatu gostyńskiego.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu stwierdził nieważność uchwały z 11 stycznia 2021 r. Rady Powiatu Gostyńskiego w przedmiocie ustalenia rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych na terenie powiatu gostyńskiego. Wielkopolska Okręgowa Izba Aptekarska zaskarżyła powyższą uchwałę Rady Powiatu zarzucając jej naruszenie art. 94 ust. 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2021 r., poz. 974 z późn. zm., „PF”) w związku z niezasięgnięciem opinii samorządu aptekarskiego. Rada Powiatu twierdziła, że stosowne opinie wymagane art. 94 ust. 2 PF zasięgnęła już w związku z poprzednią uchwałą z listopada 2020 r., zmieniającą uchwałę z kwietnia 2020 r. Ze względu na fakt, iż WSA stwierdził nieważność uchwały z kwietnia 2020 r., zdaniem Rady Powiatu zaszła konieczność natychmiastowego określenia rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych i dostępności świadczeń w porze nocnej na terenie powiatu. Organ uznał poprzednie opinie samorządu aptekarskiego oraz opinie wójtów (burmistrzów) za aktualne również wobec uchwały ze stycznia bieżącego roku.
WSA w Poznaniu nie zgodził się z powyższą argumentacją Rady Powiatu i stwierdził, że został naruszony art. 94 ust. 2 PF ze względu na niezasięgnięcie opinii wymaganych przepisem prawa, nawet jeśli opinie nie są wiążące dla organu. Zgodnie z treścią orzeczenia: „w przypadku opinii negatywnej ma on bowiem obowiązek odniesienia się w uzasadnieniu uchwały dlaczego nie została ona uwzględniona”.
Zachęcamy do zapoznania się z pełną treścią orzeczenia:
https://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/671A1DEBAB
4. ZAPPA podkreśla wagę samodzielności i niezależności zawodowej farmaceutów.
Związek Aptekarzy Pracodawców Polskich Aptek (ZAPPA) w dniu 9 czerwca 2021 r. opublikował swoje stanowisko dotyczące samodzielności oraz niezależności zawodowej farmaceutów na tle Ustawy o Zawodzie Farmaceuty z dnia 10 grudnia 2020 r. (Dz. U. z 2021 poz. 97, „UZF”). ZAPPA wskazuje, że podstawowym celem farmaceuty jest działanie w interesie pacjenta i jego zdrowia, co znajduje podstawę w Kodeksie Etyki Aptekarza RP oraz UZF. W związku z dążeniem pracodawców (właścicieli aptek) do maksymalizacji zysków w szczególności poprzez sprzedawanie leków o kategorii dostępności OTC czy zalecanie stosowania suplementów diety, w stanowisku stwierdzono, że takie działania pozostają w sprzeczności z interesem pacjenta, a co za tym idzie – z celem farmaceuty, którym jest minimalizacja spożycia farmaceutyków i stosowanie preparatów o jak najlepszej jakości.
Zgodnie z art. 35 UZF aptekarz samodzielnie podejmuje decyzje w zakresie:
- sprawowania opieki farmaceutycznej,
- udzielania usług farmaceutycznych, oraz
- wykonywania zadań zawodowych
kierując się wyłącznie dobrem pacjenta i nie będąc związanym w tym zakresie poleceniem służbowym. Podejmowanie samodzielnych decyzji w powyższym zakresie oznacza, że farmaceuta nie jest prawnie związany wydawanymi przez pracodawcę poleceniami służbowymi. Przypomnijmy, że za próby wpływania na niezależność i samodzielność farmaceuty UZF przewiduje sankcje w postaci możliwości cofnięcia zezwolenia na prowadzenie apteki. Fakultatywność sankcji oznacza, że organ musi ocenić czy doszło do naruszenia i jaka jest jego skala, aby móc zastosować sankcję. Celem powyższej sankcji, jak wskazuje w stanowisku ZAPPA, ma być zdopingowanie właścicieli aptek do przestrzegania przywołanego powyżej art. 35 UZF.
Z pełnym stanowiskiem ZAPPA można zapoznać się pod poniższym linkiem:
5. Trend spadku liczby aptek w Polsce utrzymuje się
Grant Thornton opublikował raport, w którym pokazuje jak rynek aptek zmienił się w ciągu ostatniego roku. Jaki wpływ na rynek apteczny miała pandemia koronawirusa? Zgodnie z raportem przy zauważalnym wzroście sprzedaży leków bez recepty, jednocześnie spadła sprzedaż pozostałych leków, zwłaszcza leków refundowanych, zatem ogólna sprzedaż nie wzrosła istotnie. Najwyższą sprzedaż odnotowano w marcu i październiku, czyli w trakcie I oraz II fali pandemii, co można powiązać z „efektem tłumu” – społeczeństwo chciało zabezpieczyć się przed nadchodzącym lockdownem.
W raporcie postanowiono pytanie: „czy nadal widoczny jest efekt reformy „Apteka dla aptekarza”?” Niestety w roku 2020 trend spadku liczby aptek w naszym kraju utrzymał się – w porównaniu do roku wcześniejszego jest ich o 828 mniej, a w porównaniu do wyników sprzed trzech lat – o 1.8 tys. mniej.
Zachęcamy do zapoznania się z pełnym raportem Grant Thornton:
https://grantthornton.pl/wp-content/uploads/2021/06/Rynek-apteczny-w-Polsce-RAPORT-Grant-Thornon.pdf
6. Plakaty o możliwości wypożyczenia inhalatorów a reklama apteki
Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę na decyzję Głównego Inspektora Farmaceutycznego („GIF”) w przedmiocie nakazu zaprzestania prowadzenia niezgodnej z przepisami reklamy apteki. Lubelski Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny w lutym 2016 r. stwierdził naruszenie przez aptekę art. 94a ust. 1 PF poprzez prowadzenie reklamy apteki ogólnodostępnej oraz jej działalności, za pomocą gazetek reklamowych zawierających ofertę produktów leczniczych, suplementów diety i wyrobów medycznych dostępnych w aptece oraz za pomocą plakatu informującego o wypożyczaniu inhalatorów. Zakazał spółce prowadzenia reklamy i nałożył na aptekę karę pieniężną w wysokości 15.000 zł. Spółka złożyła skargę na decyzję Inspektora. Sprawa trafiła do WSA w Warszawie, który oddalił skargę, wskazując m.in. że w aptece pacjenci mieli możliwość wypożyczenia inhalatora, o czym informował plakat wywieszony w aptece wraz z numerem telefonu do apteki. Wypożyczania inhalatorów dokonywali farmaceuci. WSA w Warszawie stwierdził, że powyższe działania nie mieściły się w katalogu usług farmaceutycznych świadczonych w aptece i stanowiły dodatkowa zachętę do skorzystania z usług apteki, czyli były formą reklamy apteki. Sprawa trafiła również do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który odrzucił skargę.
Z pełnym orzeczeniem można zapoznać się pod linkiem:
https://orzeczenia.nsa.gov.pl/doc/A8E86FC41F
7. Kontrole w aptekach i hurtowniach związane z pseudoefedryną
GIF poinformował, że w maju br. przeprowadzono kontrole doraźne w hurtowniach i punktach aptecznych w celu weryfikacji struktury sprzedaży leków zawierających w swoim składzie pseudoefedrynę. Kontrole miały zasięg ogólnokrajowy. Zgodnie z oceną organu na podstawie wyników inspekcji można stwierdzić przypadki sprzedaży będących źródłem nielegalnego wykorzystywania produktów leczniczych zawierających pseudoefedrynę do wytwarzania metaamfetaminy.
Źródło: https://twitter.com/GIF_GOV_PL/status/1404336480533762054?s=20
Magdalena Czerwińska
Prawnik, Associate
magdalena.czerwinska@dzp.pl
