RAPORT SPECJALISTYCZNY – Wykorzystanie telemonitoringu urządzeń wszczepialnych w celu poprawy opieki nad pacjentami kardiologicznymi. Stan obecny i proponowane zmiany.

Kancelaria DZP jako członek Fundacji Telemedyczna Grupa Robocza wzięła udział w opracowaniu wraz z ekspertami medycznymi raportu specjalistycznego („Raport”) Wykorzystanie telemonitoringu urządzeń wszczepialnych w celu poprawy opieki nad pacjentami kardiologicznymi. Stan obecny i proponowane zmiany. Celem publikacji jest promocja telemonitoringu urządzeń wszczepialnych („TMUW”) jako kompleksowego, wysokojakościowego sposobu sprawowania opieki telemedycznej nad pacjentami z niewydolnością serca oraz wskazanie na zasadność, możliwości oraz potrzebę zwiększenia udziału TMUW w systemie opieki zdrowotnej.

Problematyka podjęta w Raporcie

Choroby układu sercowo-naczyniowego stanowią jedno z największych zagrożeń dla zdrowia pacjentów na całym świecie. Z uwagi na skalę problemów związanych z niewydolnością serca, należy podejmować działania mające na celu optymalizację sposobu sprawowania opieki zdrowotnej nad pacjentami kardiologicznymi. Dane wskazują, że problem niewydolności serca dotyczy około 1.38 – 1.39 mln osób w Polsce, a blisko 95% kosztów przeznaczanych na leczenie choroby dotyczy hospitalizacji pacjenta. Między innymi dlatego należy dążyć do optymalizacji sposobu sprawowania opieki zdrowotnej nad pacjentami z niewydolnością serca, która prowadzić ma do ograniczenia liczby hospitalizacji, zmniejszenia kosztów leczenia oraz liczby zgonów pacjentów z niewydolnością.

Problemy związane z chorobami serca są istotnym i generującym obciążenia dla systemu elementami, dlatego należy podjąć odpowiednie działania w celu ich rozwiązania, czego przykładem może być zapewnienie telemedycznej opieki nad pacjentami z ICD/CRT-D. Taka opieka medyczna nad pacjentami z niewydolnością serca, u których w ramach postępowania terapeutycznego wszczepiono urządzenia do elektroterapii serca (ICD/CRT-D) sprawowana może być w dwóch modelach – standardowym, opartym na wizytach osobistych w zakładzie leczniczym w celu dokonania odczytu danych z urządzenia wszczepialnego, oraz telemedycznym, opartym na wykorzystaniu technologii zdalnego monitorowania danych przekazywanych z urządzeń wszczepialnych przy wykorzystaniu dedykowanego transmitera.

Czym jest TMUW i czy można go wykorzystać w opiece nad pacjentem kardiologicznym?

TMUW to rozwiązanie telemedyczne umożliwiające telemonitoring pacjentów, u których implantowano stymulator lub kardiowerter-defibrylator serca (ICD/CRT-D) wyposażony w funkcję, która umożliwia zdalne przekazywanie zgromadzonych danych. Chory wyposażony jest w transmiter, który za pośrednictwem sieci telekomunikacyjnej przekazuje dane z pamięci wszczepionego urządzenia na serwer udostępniany przez producenta urządzenia, a następnie opracowane informacje przekazywane są w sposób zdalny upoważnionym specjalistom medycznym w celu ich analizy. Dopuszczalność wykorzystania TMUW w praktyce lekarza wynika wprost z art. 3 ust. 1 zd. 2 Ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 711), który wskazuje na możliwość udzielania świadczeń za pośrednictwem systemów teleinformatycznych lub systemów łączności w ramach wykonywania działalności leczniczej. Ponadto wykorzystanie nowoczesnej technologii takiej jak TMUW, zgodnej z aktualną wiedzą medyczną i rekomendowaną przez Polskie Towarzystwo Kardiologiczne, spełnia przesłanki z art. 4 Ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 790), który to wskazuje, iż lekarz wykonując zawód zobowiązany jest do posługiwania się dostępnymi mu metodami i środkami zapobiegania, rozpoznawania i leczenia chorób.

Kluczowe tezy Raportu

W Raporcie wskazano kluczowe tezy dla poprawy sytuacji pacjentów z niewydolnością serca i wszczepionym ICD/CRT-D:

1.  Potrzeba wprowadzania pilnych zmian w kardiologii oraz w opiece nad pacjentami z niewydolnością serca – aspekt ten potwierdzają liczne dokumenty strategiczne, jak również kluczowe deklaracje strony publicznej.

2. TMUW jako rozwiązanie istotnie zwiększające poprawę opieki nad pacjentami – TMUW stanowi przykład innowacji, której wykorzystanie ma realne szanse na polepszenie jakości opieki nad pacjentami kardiologicznymi.

3. TMUW jako rozwiązanie poparte licznymi badaniami klinicznymi, rekomendowane przez towarzystwa naukowe oraz stronę publiczną – istnieją liczne badania kliniczne potwierdzające skuteczność TMUW oraz rekomendacje kluczowych towarzystw naukowych, w tym m.in. European Society of Cardiology (ESC), Polskie Towarzystwo Kardiologiczne (PTK) czy Heart Rhythm Society (HRS). Ponadto strona publiczna jednoznacznie wskazała na potrzebę podjęcia działań proceduralnych na rzecz implementacji świadczeń opieki zdrowotnej opartych na TMUW do koszyka świadczeń gwarantowanych oraz podjęła już w tym przedmiocie stosownych kroków, a wykonanie ostatnich działań operacyjnych stoi po stronie Ministerstwa Zdrowia oraz Narodowego Funduszu Zdrowia.

4. Korzyści wynikające z upowszechnienia TMUW – wskazano m.in.:

• możliwość uzyskania przez pacjenta wysokojakościowego wsparcia medycznego bez konieczności wizyty w zakładzie leczniczym;
• zmniejszenie liczby wizyt w zakładzie leczniczym, co przekłada się na redukcję ryzyka zakażenia wirusem SARS-CoV-2 zarówno przez pacjenta, jak i przez zatrudniony w podmiocie leczniczym personel medyczny;
• zapewnienie ciągłości, kompleksowości oraz koordynacji sprawowanej opieki nad pacjentem, który po objęciu zdalnym monitoringiem uzyskuje ciągłą opiekę medyczną na odpowiednio wysokim poziomie;
• w TMUW wykorzystywane są certyfikowane, wystandaryzowane wyroby medyczne, co gwarantuje prawidłowość pomiaru danych medycznych pacjenta oraz wprowadza telemedycynę w publicznym systemie ochrony zdrowia na nowy, wyższy poziom;
• możliwość wykorzystania funkcjonalności pozwalających przewidywać wystąpienie ciężkiej niewydolności serca z nawet miesięcznym wyprzedzeniem, dzięki czemu podjęcie odpowiedniego postępowania medycznego może uchronić przed dekompensacją układu krążenia i bezpieczeństwo chorych;
• możliwość podjęcia szybszej reakcji w sytuacji zagrożenia dla zdrowia lub życia pacjenta;

dla świadczeniodawcy, ma on możliwość efektywniejszej organizacji działalności i efektywniejszego wykorzystania zasobów kadrowych; ograniczenie kosztów ponoszonych przez płatnika publicznego w związku z leczeniem pacjentów z niewydolnością serca; niwelowanie barier geograficznych i zwiększenie dostępności do opieki zdrowotnej;

5. Zasadność priorytetyzacji wprowadzania świadczeń opieki zdrowotnej opartych na TMUW do koszyka świadczeń gwarantowanych – przedmiotowa technologia gwarantuje kompleksowość i dostępność opieki zdrowotnej, a dotychczasowe działania strony publicznej i ekspertów medycznych wymagają jedynie dokończenia.

6. Sposób implementacji do koszyka świadczeń gwarantowanych – proponowana jest dwuetapowa implementacja Telemonitoringu urządzeń wszczepialnych do katalogu świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych:

• Etap priorytetowy: szybka implementacja Telemonitoringu ICD/CRT-D do katalogu świadczeń gwarantowanych w celu zapewnienia bezpiecznego wsparcia telemedycznego dla pacjentów znajdujących się w grupach szczególnego ryzyka.
• Etap strategiczny: ewolucja wypracowanego modelu Telemonitoringu ICD/CRT-D oraz rozszerzenie katalogu świadczeniobiorców uprawnionych do korzystania z przedmiotowego świadczenia opieki zdrowotnej.

Publikacja została objęta patronatem honorowym Rzecznika Praw Pacjenta, Konsultanta Krajowego w dziedzinie kardiologii, Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego (Sekcji Rytmu Serca, Sekcji Elektrokardiologii Nieinwazyjnej i Telemedycyny oraz Komisji Informatyki i Telemedycyny), a także 11 kluczowych organizacji pacjenckich, w tym Porozumienia Organizacji Kardiologicznych Razem dla Serca i Organizacji ICDefibrylatorzy.

Raport oraz jego skrócona wersja dostępne są na stronie internetowej: http://telemedycyna-tmuw.pl.

Ponadto, w celu ułatwienia wykorzystania TMUW w praktyce lekarskiej w Polsce, powstał dedykowany poradnik dla lekarzy, który wyjaśnia szczegółowe aspekty prawne korzystania z telemonitoringu z punktu widzenia lekarza. Poradnik dostępny jest na stronie internetowej: https://akademiaelektroterapii.pl/wp-content/uploads/2021/05/2021-05-19_TMUW-dla-lekarzy-miniporadnik.pdf.

Jakub Dawid

Małgorzata Maj
Paralegal

Malgorzata.Maj@dzp.pl