ShareW dniu 29 grudnia 2020 r. na stronie internetowej Najwyższej Izby Kontroli (NIK) opublikowany został raport pt. „Realizacja zadań NFZ w 2019 roku”. Poniżej przedstawiamy wybrane tezy z raportu NIK.
1. Dostępność świadczeń
Zwiększone przychody (9 mld zł w porównaniu do 2018 r.) pozwoliły Funduszowi na przeprowadzenie działań zmierzających do poprawy dostępności świadczeń, które zostały jednak skoncentrowane na wybranych świadczeniach. Uzyskano zmniejszenie ogólnej liczby oczekujących na świadczenie o 1,8% w stosunku do roku 2018 r., ale nie dotyczyło to wszystkich rodzajów świadczeń.
Pozytywnie ocenione zostało zniesienie limitów dla świadczeń diagnostyki obrazowej i zabiegów usunięcia zaćmy oraz zwiększenie finansowania endoprotezoplastyki stawu biodrowego i endoprotezoplastyki stawu kolanowego. Działania te spowodowały wzrost liczby udzielanych świadczeń, a tym samym zmniejszenie liczby oczekujących i skrócenie czasu oczekiwania. Zgodnie z raportem najlepszy efekt uzyskano w przypadku zabiegów usunięcia zaćmy, gdzie liczba oczekujących przypadków stabilnych spadła o 53% w stosunku do końca 2018 r., a mediana średniego czasu oczekiwania o 203 dni.
Poprawa dostępu do wskazanych świadczeń dokonana została bez adekwatnego zwiększenia nakładów na specjalistyczne lecznictwo ambulatoryjne. Stwierdzono wzrost ogólnej liczby oczekujących do ambulatoryjnej opieki specjalistycznej o 15,3%, oraz wydłużenie czasu oczekiwania do 59,2% z tych świadczeń. W opiece psychiatrycznej i leczeniu uzależnień liczba oczekujących wzrosła o 32,3%.
O braku istotnej poprawy dostępności świadczeń świadczy również realizacja opieki KOS-Zawał. Tylko 15,5% kwalifikujących się pacjentów skorzystało z kompleksowej opieki nad pacjentem po zawale mięśnia sercowego (KOS-Zawał), a 8,0% odbyło rehabilitację kardiologiczną w ramach tej opieki. Na koniec 2019 r. opieka KOS-Zawał nadal nie była dostępna dla pacjentów w województwach warmińsko-mazurskim i świętokrzyskim. Uzyskanie rehabilitacji kardiologicznej przekładało się na niższą umieralność pacjentów, wobec czego NIK wskazał na konieczność zwiększenia dostępności opieki KOS-Zawał.
Jedną z przyczyn sprzyjających utrzymywaniu się kolejek było niezgłaszanie się pacjentów na umówione wizyty. W latach 2017–2019, dla czterech objętych taką sprawozdawczością świadczeń, liczba osób, które nie zgłosiły się w ustalonym terminie w celu uzyskania świadczenia nie podlegała istotnym zmianom. W 2019 r. liczba ta wyniosła ponad 200 tys. Jednocześnie Narodowy Fundusz Zdrowia nie uruchomił w ustawowym terminie usługi przypomnienia o terminie wizyty.
2. Finansowanie świadczeń
Najwyższa Izba Kontroli negatywnie oceniła wprowadzanie współczynników korygujących, zwiększających finansowanie świadczeń, bez określenia w stosunku do świadczeniodawców wymagań w zakresie poprawy ich dostępności lub jakości. Dynamiczny, także w kwotach bezwzględnych, wzrost nakładów na świadczenia, jaki miał miejsce w roku 2019 i latach poprzedzających, nie zwalnia bowiem Funduszu z obowiązku kierowania się celowością i gospodarnością w wydatkowaniu dostępnych środków. Zwrócono uwagę na ciągle rosnący udział kosztów dodatkowych wynagrodzeń personelu medycznego w wydatkach NFZ. Dynamika ich wzrostu była ponad czterokrotnie wyższa niż w przypadku kosztów świadczeń (45,5% do 11,2%). Nieujmowanie dodatkowych wynagrodzeń w cenie świadczenia zmniejsza przychody NFZ za świadczenia udzielone na podstawie przepisów o koordynacji.
Plan finansowy na 2019 r. został zrealizowany ze stratą w wysokości (-) 972 565,04 tys. zł.
3. Wnioski na przyszłość
Najwyższa Izba Kontroli wskazała działania, jakie powinny zostać podjęte przez Prezesa NFZ, mając na uwadze konieczność zapewnienia prawidłowego funkcjonowania Centrali NFZ i skuteczne wdrażanie standardów kontroli zarządczej.
Wśród działań, jakie powinny zostać podjęte przez Prezesa NFZ wymienione zostały:
- przeprowadzenie analizy wzrostu liczby oczekujących na świadczenia w zakresie onkologii w ambulatoryjnej opiece specjalistycznej i podjęcie w oparciu o jej wyniki działań ograniczających ten wzrost;
- zwiększenie dostępności opieki kompleksowej nad pacjentami po zawale mięśnia sercowego, w szczególności w województwach, w których dotąd nie była zapewniona;
- podjęcie działań zmierzających do tego, aby zwrot kosztów za wykonane świadczenia zdrowotne na rzecz obywateli krajów objętych przepisami o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego uwzględniał koszty dodatkowych wynagrodzeń personelu medycznego;
- zapewnienie wiarygodności i rzetelności danych zawartych w sprawozdaniach okresowych;
- wprowadzenie systemu definiowania zwymiarowanych celów dla określania współczynników korygujących i oceny efektów ich implementacji;
- uwzględnienie standardów kontroli zarządczej dla jednostek sektora finansów publicznych przy tworzeniu i realizacji planu pracy.
Raport „Realizacja zadań NFZ w 2019 roku” dostępny jest na stronie internetowej: https://www.nik.gov.pl/kontrole/P/20/052/KZD/.
