Czy apteki powinny odpowiadać za błędy w wykazie refundacyjnym?

W załączniku do obwieszczenia Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2017 r. w sprawie wykazu refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych na dzień 1 stycznia 2018 znalazły się kody EAN produktów, wobec których nie obowiązują już decyzje w przedmiocie objęcia ich refundacją.

Problem został dostrzeżony zarówno przez Izbę Aptekarską, firmy dostarczające oprogramowanie dla aptek, jak i niektóre oddziały wojewódzkie Narodowego Funduszu Zdrowia. Sytuacja dotyczy 10. pozycji na wykazie, dla których okres objęcia refundacją wygasł z końcem 2017 roku.

Zgodnie z art. 37 ust. 1 ustawy refundacyjnej, Minister właściwy do spraw zdrowia ogłasza w drodze obwieszczenia wykazy produktów refundowanych, w stosunku do których wydano ostateczne decyzje administracyjne o objęciu refundacją albo ostateczne decyzje zmieniające, o których mowa w art. 16 ustawy. W związku z tym wykaz publikowany w formie obwieszczenia Ministra Zdrowia jest jedyną dostępną informacją dotyczącą refundowanych leków. Tym samym trudno uznać, że nie jest to wystarczająca podstawa dla apteki do oczekiwania od NFZ pokrycia kwoty refundacji leku sprzedanego pacjentowi przez aptekę po obniżonej cenie. Znajdowanie się danej pozycji (kodu EAN produktu) w wykazie pełni zatem funkcję gwarancyjną dla apteki.

Istnienie wykazów produktów refundowanych stanowi podstawę sprawnego funkcjonowania systemu refundacji aptecznej. Treść decyzji administracyjnych o objęciu refundacją nie jest dostępna dla aptek. Ponadto apteki nie mają możliwości weryfikacji nagłych zmian w decyzjach. Wreszcie, z przyczyn logistycznych nieracjonalne byłoby opieranie sprzedaży leków refundowanych przez apteki na podstawie olbrzymiej liczby jednostkowych decyzji. W związku z tym ustawa refundacyjna uczyniła Ministra Zdrowia organem odpowiedzialnym za sporządzenie wykazu, który ma służyć m.in. aptekom.

Wyrażona w art. 8 Kodeksu postępowania administracyjnego zasada pogłębiania zaufania do władzy publicznej przesądza o możliwości oczekiwania prawidłowej realizacji obowiązków przez organy władzy publicznej. Celem istnienia wykazu w stosunku do aptek jest przekazanie aptekom jasnego i czytelnego komunikatu w kwestii tego, które produkty objęte są refundacją. Od Ministra Zdrowia można było oczekiwać prawidłowego sporządzenia wykazu. Znajdowanie się kodu EAN produktu w wykazie jest podstawą sprzedaży produktu po obniżonej cenie i zgodnie z zasadą zaufania publicznego powinno zdejmować z aptek obowiązek weryfikacji ważności obowiązywania decyzji.

Wprawdzie firmy dostarczające oprogramowanie informatyczne aptekom dostrzegły problem i wprowadzają środki zaradcze wobec zaistniałej sytuacji m.in. w postaci blokowania w systemach możliwości sprzedaży kredytowej produktów dotkniętych przedmiotowym problemem, jednakże w sytuacji, gdy informacja taka doszła do aptek dopiero po pewnym czasie, nie ma podstaw by odmówić aptece w takim wypadku zwrotu różnicy między ceną detaliczną a odpłatnością pobraną od pacjenta.

Dolnośląski Oddział Wojewódzki NFZ opublikował w ub. tygodniu na Portalu Świadczeniodawcy komunikat zwracający uwagę na problem i apelujący o sprawdzanie okresu ważności decyzji w kolumnach nr 6 i 7 wykazu. Jednakże uzasadnione wydaje się przekonanie, że wewnętrzne niesprzeczności w wykazie nie mogą być poczytywane na niekorzyść apteki. Minister Zdrowia ma bowiem prawo wpisać na listę refundacyjną tylko te produkty, które objęte są refundacją, a niedokonanie weryfikacji ważności decyzji nie powinno przynosić niekorzystnych skutków aptece, która nie jest zobowiązana do dokonywania takiej weryfikacji. W piśmie z 24 stycznia br. Naczelna Izba Aptekarska zwróciła się do MZ o zajęcie stanowiska w przedmiotowej sprawie.

Mając na uwadze powyższe, należałoby oczekiwać od MZ, że dokona sprostowania oczywistej omyłki pisarskiej w trybie art. 17 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych. Takie sprostowanie jednoznacznie rozjaśniłoby wątpliwości odnoszące się do braku refundacji leków umieszczonych prawdopodobnie omyłkowo w wykazie. Nie powinno to mieć jednakże wpływu na dokonanie ze strony NFZ zwrotu dla aptek, które w dobrej wierze sprzedały opakowania leków w sposób kredytowy jeszcze przed powzięciem informacji o zaszłej pomyłce.

Mając na względzie zasadę zaufania do organów władzy publicznej i gwarancyjną funkcję wykazu należy ocenić, że w sytuacji gdy produkt widnieje na liście wykazu produktów objętych refundacją i apteka nie otrzymała uprzednio informacji o braku refundacji, to nie ma podstaw do nieprzyznania takiej działającej w dobrej wierze aptece refundacji.