Przełamanie niekorzystnej dla pacjentów linii orzeczniczej NSA

Wczoraj, 6 października 2016 r., NSA wydał wyrok, którym udało się doprowadzić do korzystnej dla pacjentów, prokonstytucyjnej wykładni ustawy refundacyjnej, a tym samym przełamać dotychczasową linię orzeczniczą NSA w tego typu sprawach. Dotychczas pacjenci cierpiący na rzadko występujące choroby, starający się o dostęp do leków wykorzystywanych w ich leczeniu (tzw. leków sierocych), natrafiali na trudności związane z możliwością wykorzystania procedury importu docelowego, pozwalającego na sprowadzenie niedostępnych w kraju leków na potrzeby indywidualne. Z kolei bez zastosowania takiej procedury, cena leków na ogół wielokrotnie przewyższa możliwości finansowe chorych.

Wydany przez NSA wyrok może doprowadzić do korzystnej dla pacjentów zmiany w sposobie interpretacji przepisów regulujących refundację w tym trybie. NSA, podzielając stanowisko naszej kancelarii zaprezentowane w odpowiedzi na skargę kasacyjną Ministra Zdrowia odmawiającego refundacji leku dla chłopca cierpiącego na dystrofię mięśniową, oddalił skargę Ministerstwa. Sąd wskazał, że mimo, iż przepisy ustawy refundacyjnej oraz Prawa farmaceutycznego, których dotyczyła sprawa są wzajemnie sprzeczne, zastosowanie prokonstytucyjnej ich wykładni, uwzględniającej konieczność zapewnienia każdemu prawa do ochrony zdrowia i nakładającej na władze publiczne obowiązek zapewnienia równego dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej i otoczenia szczególną opieką dzieci, sprawia, że możliwa jest refundacja leków posiadających europejskie zezwolenie na dopuszczenie do obrotu ale w praktyce niedostępnych w Polsce. Wyrokiem tym NSA odstąpił od dotychczasowej linii orzeczniczej. Korzystne wyroki WSA wydawane dotychczas w podobnych sprawach były dotychczas kwestionowane przez NSA.

Odmiennie niż w poprzednich sprawach, przygotowana przez nas argumentacja dotycząca bezpośredniego stosowania konstytucji i konieczności jej uwzględnienia w toku interpretacji art. 39 Ustawy refundacyjnej została zaakceptowana przez NSA. Sąd przychylił się do argumentacji przygotowanej przez prawników z Praktyki Life Sciences, zgodnie z którą zastosowanie literalnej wykładni przepisów ustawy refundacyjnej doprowadza do absurdalnej sytuacji, gdy lek dopuszczony do obrotu na terenie Unii Europejskiej, przez odmowę jego refundacji jest w praktyce niedostępny dla pacjentów ubiegających się o sfinansowanie nim terapii.

Wyrok jest prawomocny.

Marta Balcerowska
Radca Prawny, Senior Associate

marta.balcerowska@dzp.pl

Szymon Łajszczak