Share
W dniu 22 czerwca 2017 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzekł o niezgodności z prawem UE obowiązujących na Węgrzech ograniczeń w oferowaniu gier losowych online. Wyrok jest efektem pytania prejudycjalnego skierowanego do TSUE przez węgierski sąd rozpatrujący sprawę z powództwa maltańskiej spółki Unibet International Ltd. (sygn. C-49/16). Zdaniem TSUE obowiązujący na Węgrzech system koncesji na urządzanie gier losowych w Internecie narusza unijną swobodę świadczenia usług.
Spółka Unibet oferuje gry hazardowe online na podstawie zezwoleń na urządzanie gier losowych wydanych przez właściwe organy poszczególnych państw członkowskich Unii. Urządzane przez nią gry losowe online były dostępne także dla obywateli Węgier, jednak bez uprzedniego uzyskania specjalnej koncesji wymaganej przez przepisy węgierskiej ustawy hazardowej. W efekcie węgierska administracja podatkowa zablokowała strony Unibet, a na samą spółkę nałożono karę administracyjną. Unibet zaskarżyła decyzję do węgierskiego sądu administracyjnego, żądając jej uchylenia i podnosząc, że w praktyce nie miała możliwości uzyskania koncesji na urządzanie gier losowych online, pomimo że zakaz taki nie wynika bezpośrednio z przepisów.
Węgierska ustawa uzależnia bowiem możliwość urządzania gier hazardowych za pośrednictwem sieci Internet od uprzedniego uzyskania przez przedsiębiorcę specjalnej koncesji. Jednym z niezbędnych warunków ubiegania się o koncesję jest prowadzenie gier hazardowych na terytorium Węgier przez okres co najmniej 10 lat (obecnie, po nowelizacji, przez co najmniej 3 lata). Trybunał uznał, że przepisy uzależniające możliwość uzyskania koncesji od spełnienia ww. warunku są sprzeczne z prawem Unii Europejskiej.
STANOWISKO TRYBUNAŁU
Zdaniem Trybunału węgierskie przepisy ustanawiające system koncesji i zezwoleń na urządzanie gier losowych w Internecie, stanowią ograniczenie swobody świadczenia usług w rozumieniu art. 56 TfUE. W ocenie Trybunału:
- ograniczenie to nie służą ochronie usługobiorców, ani ochronie porządku społecznego, a tylko takie wartości mogłyby uzasadniać dokonywaną przez prawodawcę krajowego ingerencję w unijną swobodę świadczenia usług;
- krajowe systemy koncesji i zezwoleń na urządzanie gier losowych powinny:
- być oparte na obiektywnych, niedyskryminujących kryteriach, a kryteria te powinny być jawne dla uczestników obrotu,
- uniemożliwiać arbitralne decydowanie przez organy krajowe o zakresie nakładanych na przedsiębiorców ograniczeń,
- zapewniać odpowiedni poziom przejrzystości (przewidywalności) działania systemu,
- zapewniać konkurencyjność i bezstronność składających się na niego procedur.
Trybunał orzekł, że przepisy węgierskie różnicują sytuację prawną przedsiębiorców w oparciu o kryterium narodowości, a wskutek tego prowadzą do dyskryminacji operatorów gier losowych posiadających siedzibę w innym państwie członkowskim. Operatorom krajowym łatwiej jest bowiem spełnić wymóg 10-letniego funkcjonowania na rodzimym rynku. Z tego względu TSUE uznał regulację węgierską za sprzeczną z art. 49 i 56 TFUE. W związku ze stwierdzeniem niezgodności z prawem UE przepisów kształtujących system koncesji i zezwoleń, za sprzeczne z prawem wspólnotowym uznano również zastosowane wobec Unibet International Ltd. sankcje, tj. karę administracyjną i blokadę witryny internetowej, za pośrednictwem której spółka oferowała gry losowe online.
STANOWISKO TSUE A POLSKA USTAWA O GRACH HAZARDOWYCH
Rozstrzygnięcie Trybunału budzi istotne zainteresowanie także w Polsce, a to ze względu na treść obowiązującej od 1 lipca br. nowelizacji ustawy o grach hazardowych. Zgodnie z nowymi przepisami urządzanie gier hazardowych przez sieć Internet bez koncesji, zezwolenia lub dokonania odpowiedniego zgłoszenia skutkuje wpisem do prowadzonego przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych Rejestru domen służących do ofertowania gier hazardowych niezgodnie z ustawą. Wpis do Rejestru jest równoznaczny z zablokowaniem strony internetowej, za której pośrednictwem oferowane są gry – zgodnie z art. 15f ust. 5 ustawy hazardowej przedsiębiorcy telekomunikacyjni świadczący usługi dostępu do sieci Internet są obowiązani do uniemożliwienia dostępu do stron internetowych znajdujących się w Rejestrze najpóźniej w ciągu 48 godzin od dokonania wpisu.
Ograniczenia wprowadzane przez polską ustawę, choć mogą wywoływać podobne skutki dla operatorów gier losowych online, są odmiennie zredagowane niż przepisy węgierskie. Węgierska ustawa hazardowa de facto posługuje się bowiem kryterium narodowości, różnicując sytuację prawną przedsiębiorców funkcjonujących na rodzimym rynku w zależności od tego, jak długo na nim działają. W efekcie w zakresie możliwości uzyskania koncesji na urządzanie gier losowych online uprzywilejowuje podmioty krajowe w stosunku do podmiotów zagranicznych.
W Polsce brak podobnego zróżnicowania pozycji firm krajowych i zagranicznych, a ograniczenia dotyczące urządzania gier hazardowych online mają jednakowe zastosowanie do wszystkich przedsiębiorców. Ograniczenia te idą jednak dalej niż węgierskie, polska ustawa hazardowa wprowadza bowiem monopol państwa na urządzanie gier hazardowych przez sieć Internet, z wyjątkiem zakładów wzajemnych i loterii promocyjnych. W rezultacie działalność w tym zakresie mogą prowadzić wyłącznie specjalnie w tym celu tworzone jednoosobowe spółki Skarbu Państwa. W tym kontekście szczególnie interesujące są zawarte w uzasadnieniu wyroku TSUE wywody dotyczące konieczności zachowania zasady proporcjonalności przy ustanawianiu krajowych przepisów ograniczających swobodę działalności gospodarczej w zakresie gier hazardowych. Przepisy takie można uznać za proporcjonalne jedynie wówczas, gdy ich zakres i konstrukcja w sposób spójny i systematyczny służą ochronie graczy lub porządku społecznego, a ich ustanowienie było konieczne dla realizacji tych celów.
Na uwagę zasługuje także dotychczasowe orzecznictwo TSUE dotyczące zgodności z prawem UE ustanawiania przez kraje członkowskie monopolu państwa w dziedzinie gier losowych. Zgodnie z wyrokiem z 8 września 2010 r. (C-409/06) za niedopuszczalne należy uznać takie „przepisy prawa krajowego dotyczące państwowego monopolu w zakresie urządzania zakładów sportowych, które to przepisy […] zawierają ograniczenia niezgodne ze swobodą przedsiębiorczości oraz swobodą świadczenia usług, ponieważ ograniczenia te nie przyczyniają się w sposób spójny i systematyczny do limitowania działalności w zakresie urządzania zakładów sportowych”. Pomimo że wyrok w sprawie C-409/06 dotyczył zakładów sportowych, wydaje się że argumentację dotyczącą monopolu państwa w kontekście unijnych swobód przedsiębiorczości i świadczenia usług można odnieść również do innych rodzajów gier hazardowych.
Niezależnie od dokonanej w listopadzie 2016 r. notyfikacji projektu nowelizacji ustawy hazardowej nie można wykluczyć, że jej zgodność z prawem Unii Europejskiej będzie w przyszłości skutecznie kwestionowana przed wspólnotowym Trybunałem. Wiele zależy od tego, jak będzie się kształtowała praktyka stosowania znowelizowanej ustawy, w tym zwłaszcza praktyka blokowania stron internetowych oferujących gry online. Obecnie w rejestrze domen prowadzonym przez Ministra Finansów figuruje ponad 500 adresów. Liczba ta stale rośnie.
dr Anna Hlebicka-Józefowicz
Adwokat, Partner
anna.hlebicka-jozefowicz@dzp.pl
