ShareW dniu 24 lipca 2012 roku w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskim opublikowany został tekst dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/19/UE z dnia 4 lipca 2012 roku w sprawie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (WEEE) (wersja przekształcona). W ocenie prawodawcy unijnego konieczność przyjęcia wersji przekształconej dotychczasowej dyrektywy regulującej zagadnienia WEEE, tj. dyrektywy 2002/96/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 stycznia 2003 roku w sprawie zużytego sprzętu elektrotechnicznego i elektronicznego, wynikała z zamiaru wprowadzenia do nowej regulacji WEEE wielu zmian; w tym kontekście wersja przekształcona, a nie „tyko” zmieniona, ma być bardziej czytelna i zrozumiała. Więcej informacji o nowej dyrektywie WEEE, w szczególności zaś o tym, jakie nowe obowiązki mogą z niej wynikać dla sektora odpadowego i komunalnego, zamieścimy w jednym z kolejnych wpisów na blogu. W tym miejscu chciałbym jedynie wskazać ważną datę 14 lutego 2014 roku. Otóż w Walentynki Anno Domini 2014 upłynie termin na transpozycję przez państwa członkowskie przepisów nowej dyrektywy 2012/19/UE i jednocześnie z tym dniem uchylona zostanie dotychczasowa dyrektywa 2002/96/WE (oczywiście, jak to zawsze zgrabnie ujmuje unijny prawodawca, bez uszczerbku dla zobowiązań państw członkowskich do pełnej implementacji zobowiązań wynikających z dyrektywy 2002/96/WE).
Informacja o przyjęciu i opublikowaniu nowej dyrektywy WEEE skłoniła mnie do przyjrzenia się w jaki sposób odpady WEEE traktowane są w ustawie z 1 lipca 2011 r nowelizującej ustawę o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, w szczególności zaś do próby udzielenia odpowiedzi na pytanie postawione przeze mnie w tytule wpisu, czyli czy gmina jest zobowiązana do prowadzenia selektywnej zbiórki zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego powstałego w gospodarstwach domowych?
W mojej ocenie, czemu dawałem już wyraz także w niektórych wpisach na naszym blogu, regulacje dotyczące selektywnej zbiórki odpadów zawarte w ustawie nowelizującej mogą budzić istotne wątpliwości interpretacyjne. Wątpliwości takie powstawać mogą m.in. w odniesieniu do sprzętu elektrycznego i elektronicznego, zaś ich źródłem jest, w mojej ocenie, niefortunnie sformułowany przepis art. 3 ust. 2 pkt 6 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, zgodnie z którym gminy tworzą punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych w sposób zapewniający łatwy dostęp dla wszystkich mieszkańców gminy, w tym wskazują miejsca, w których mogą być prowadzone zbiórki zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych. Pytanie, jakie powstaje po lekturze tego przepisu, sprowadza się do następującego zagadnienia – czy tworzone przez gminy punkty selektywnego zbierania mają obejmować również zbiórkę zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych.
W mojej ocenie, odpowiedź na tak postawione pytanie powinna być negatywna. Punkty selektywnego zbierania odpadów tworzone przez gminy nie muszą (choć mogą) obejmować selektywne zbieranie ww. rodzajów odpadów. Powyższy wniosek wynika z dwóch przesłanek normatywnych. Po pierwsze, zakres selektywnej zbiórki, do jakiej zobowiązana jest gmina, określa art. 3 ust. 2 pkt 5 ustawy (dla przypomnienia, system ten powinien obejmować co najmniej następujące frakcje odpadów: papieru, metalu, tworzywa sztucznego, szkła i opakowań wielomateriałowych oraz odpadów komunalnych ulegających biodegradacji, w tym odpadów opakowaniowych ulegających biodegradacji); po drugie zaś, w stosunku do odpadów WEEE odrębna regulacja nakłada na podmioty wprowadzające sprzęt elektryczny i elektroniczny obowiązek sfinansowania systemu zbierania i przetwarzania odpadów WEEE (chodzi oczywiście o wspomnianą już dyrektywę 2002/96/WE i polską ustawę tę dyrektywę implementującą do naszego porządku prawnego, tj. ustawę z dnia 29 lipca 2005 roku o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym). Celem ustawy nowelizującej nie była, a przynajmniej w żadnym razie nie wynika to z uzasadnienia projektu tej regulacji, zmiana zasad ponoszenia odpowiedzialności finansowej za zbieranie i zagospodarowanie odpadów WEEE.
Jakie znaczenie normatywne ma zatem druga część normy zawartej w przepisie art. 3 ust. 2 pkt 6 ustawy? Jakie znaczenie normatywne ma owe „wskazanie” przez gminę miejsc, w których mogą być prowadzone zbiórki zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych? W jakim trybie odbywa się owo „wskazanie” (w procedurze planistycznej?, w uchwale rady gminy?, w regulaminie? w specyfikacji istotnych warunków zamówienia i umowie zawartej z odbierającym?); wreszcie zaś, czy przepis ten należy rozumieć jako modyfikację procedur uzyskiwania niezbędnych do prowadzenia zbiórki odpadów WEEE decyzji administracyjnych? Ponieważ nie znajduję rozsądnych odpowiedzi na tak postawione pytania, uważam, że przepis ten musi być interpretowany w kontekście art. 3 ust. 2 pkt 9 lit. e) ustawy, zgodnie to z którym gminy udostępniają na stronie internetowej urzędu gminy oraz w sposób zwyczajowo przyjęty informacje o m.in. zbierających zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny. Innymi słowy, „wskazanie” miejsc zbierania sprzętu WEEE, wymagane przepisem art. 3 ust. 2 pkt 6 ustawy, to informacja przeznaczona, w pierwszej kolejności dla mieszkańców, ale również i przedsiębiorców, o zlokalizowanych na terenie gminy punktach zbierania sprzętu WEEE pochodzącego z gospodarstw domowych; przepis ten nie oznacza obowiązku tworzenia i prowadzenia takiego punktu przez gminę i na jej koszt.
Odrębnym zagadnieniem jest natomiast sposób finansowania utworzenia i funkcjonowania punktu zbierania sprzętu WEEE jeżeli gmina zdecyduje się na taki krok. Myślę, że to zagadnienie na odrębny wpis. Chciałbym jednak zasygnalizować problem jaki w tej sytuacji może powstać. Z jednej strony, pokrywanie kosztów funkcjonowania takich punktów z wpływów z opłaty śmieciowej może być dyskusyjne; z drugiej zaś przyjmowane od mieszkańców odpadów WEEE w ramach płatnej usługi dodatkowej stałoby w sprzeczności z podstawową zasadą zbierania odpadów WEEE, a mianowicie taką, iż odpady WEEE przeznaczone do gospodarstwa domowego odbierane są bez ponoszenia dodatkowych kosztów przez oddającego odpad. Sprzeczność ta dotyczyłaby nie całego strumienia odpadów WEEE pochodzących z gospodarstw domowych ale tej ich części (w istocie dość płynnej), która w nomenklaturze regulacji WEEE określana jest jako sprzęt przeznaczony do gospodarstw domowych.
Daniel Chojnacki
Radca Prawny, Counsel
daniel.chojnacki@dzp.pl
